________________
४४२
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् ३/वै०-२/३३७ एगिदियरूवाणिवाजावपंचिंदियरूवाणिवा, ताइंसंखेनाइपिसंखेज्जाइपिसरिसाइंपिअसरिसाइंपि संबद्धाइंपिअसंबद्धाइंपिरूवाइं विउव्वंति विउवित्ताअप्पणा जहिच्छियाई कजाइंकरतिजाव अच्चु, गेवेजणुत्तरोववातिया देवा किंएगपभूविउवितएफुहत्तंपभू विउवित्तए?,गोयमा! एगत्तंपि पुहुत्तंपि, नो चेवणं संपत्तीए विउब्बिसु वा विउव्वंति वा विउबिस्संति वा।।
___ सोहम्मीसाणदेवा केरिसयं सायासोक्खं पञ्चणुब्भवमाणा विहरंति?, गोयमा! मणुण्णा सद्दा जाव मणुण्णा फासा जाव गेविजा, अनुत्तरोववाइया अनुत्तरा सद्दाजाव फासा॥
सोहम्मीसाणेसु देवाणं केरिसगा इट्टी पन्नत्ता?, गोयमा! महिड्डीया महज्जुइया जाव महानुभागा इडीए पं० जाव अचुओ, गेवेजनुत्तरा य सब्वे महिड्डीया जाव सब्वे महानुभागा अनिंदा जाव अहमिंदा नामंते देवगणा पन्नत्ता समणाउसो!॥
वृ. सोहम्मी'त्यादिप्रश्नसूत्रंसुगम, भगवानाह-गौतम! पञ्चसमुद्घाताः प्रज्ञप्तास्तद्यथावेदनासमुद्घातः कषायसमुद्घातोमरणसमुद्घातो वैक्रियसमुद्घातस्तैजससमुद्घातः, एतेषां स्वरूपं प्रागेव द्विविधप्रतिपत्तावभिहितं, उत्तरौ द्वौ समुद्घातौ न भवतः, आहारकलब्धिकेवलित्वाभावात्, एवं तावद्वाच्ययावदच्युतः कल्पः, 'गेवेजगदेदाणमंते!' इत्यादिप्रश्नसूत्रंसुगम, भगवानाह-गौतम! पञ्च समुद्घाताः प्रज्ञप्तास्तद्यथा-वेदनासमुद्घात इत्यादि, एते च पश्चापि तेषांशक्तितः प्रतिपत्तव्याः, कर्तव्यतया तुतत्र त्रय एव, तथा चाह-'नोचेवण मित्यादि, नैव कदाचनापि वैक्रियतैजसमुद्घाताभ्यांसमवहताःसमवहन्यन्तेसमवहनिष्यन्तेप्रयोजनाभावतः प्रकृत्युपशान्ततया च वैक्रियसमुद्घातारम्भासम्भवात्, एवमनुत्तरोपपातिकानामपि वक्तव्यम्
“सोहम्मी'त्यादि, सौधर्मेशानयोर्भदन्त! कल्पयोर्देवाः कीशंक्षुच्च पिपासा चक्षुत्पिपासं प्रत्यनुभवन्तो विहरन्ति' आसते?,गौतम! नास्त्येतद्यत्तेक्षुत्पिपासंप्रत्यनुभवन्तो विहरन्तीति, एवं यावदनुत्तरोपपातिकाः।
'सोहम्मीसाणेसु णमित्यादि, सौधर्मेशानयोभदन्त ! कल्पयोर्देवाः 'एकत्वम् एकरूपं विकुर्वितुं प्रभवः पृथक्त्वं ?-बहूनीत्यर्थः, भगवानाह-गौतम ! एकत्मपि प्रभवो विकुर्वितुं पृथक्त्वमापप्रभवो विकुर्वितुं, एकत्वं विकुर्वन्त एकेन्द्रियरूपं वा द्वीन्द्रियरूपं वात्रीन्द्रियरूपंवा चतुरिन्द्रियरूपं वा पञ्चेन्द्रियरूपं वा विकुर्वितुं, पृथक्त्वं विकुर्वन्त एकेन्द्रियरूपाणि यावत्पञ्चेन्द्रियरूपाणिवा, तान्यपि सङ्ख्येयानि विकुर्वन्ति असङ्ख्येयानि वा, तान्यपि 'सध्शानि' सजातीयानि वा 'असद्दशानि' विजातीयानि 'सबद्धानि' आत्मनि समवेतानि 'असंबद्धानि' आत्मप्रदेशेभ्यः पृथग्भूतानि प्रासादघटपटादीनि, यथाचतुर्दशपूर्वधराघटाघटसहस्रपटात्पटसहन कुर्वन्ति, विकुर्वित्वा पश्चाद् याच्छिकानि कार्याणि कुर्वन्ति, एवं तावद्यावदच्युतकल्पदेवाः, 'गेवेजगदेवाणंभंते!' इत्यादि प्रश्नसूत्रं प्रतीतं, भगवानाह-गौतम ! एकत्वमपिप्रभवोविकुर्वितुं पृथक्त्वमपि, 'नोचेवण मित्यादि, नैवपुनः ‘सम्पत्या साक्षाद्वैक्रयरूपसम्पादनेन विकुर्वितवन्तो विकुर्वन्ति विकुर्विष्यन्ति एवमनुत्तरोपपातिका अपि वक्तव्याः।
___'सोहम्मी'त्यादि, सौधर्मेशानयोभदन्त ! कल्पयोर्देवाः कीदृशं 'सातसौख्यं' सातं आहलाादरूपं सौख्यं सातसौख्यं प्रत्यनुभवन्तो विहरन्ति?, भगवानाह-गौतम! मनोज्ञाः शब्दामनोज्ञानिरूपाणिमनोज्ञागन्धामनोज्ञारसाःमनोज्ञाः स्पर्शाएवंरूपंसातसौख्यंप्रत्यनुभवन्तो
___www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only