________________
१५०
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् ३/ति०-१/१३१
जराउया (पोयया) य संमुच्छिमा य, (से किं तं) जराउया (पोयया)?, २ तिविधा पन्नत्ता, तंजहा-इत्थी पुरिसा नपुंसका, तत्थ णं जे ते संमुच्छिमा ते सव्वे नपुंसया।
तेसिणं भंते ! जीवाणं कति लेस्साओ पन्नत्ताओ?, सेसं जहा पक्खीणं, नाणत्तं ठिती जहन्नेणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं तिन्नि पलिओवमाइं, उव्वट्टित्ता चउत्थिं पुढविं गच्छंति, दस जातीकुलकोडी।। जलयरपंचेदियतिरिक्खजोणियाणपुच्छा, जहाभुयगपरिसप्पाणंनवरंउव्वट्टित्ता जाव अधेसत्तमं पुढविं अद्धतेरस जातीकुलकोडीजोणीपमुह० जाव प०।।
चउरिदियाणं भंते ! कति जातीकुलकोडीजोणीपमुहसतसहस्सा प०?, गोयमा! नव जाईकुलकोडीजोणीपमुहसयसहस्सा[जाव] समक्खाया। तेइंदियाणंपुच्छा, गो०! अट्ठाजाईकुल जावमक्खाया। बेइंदियाणंभंते! कइजाई०?,पुच्छा, गो०! सत्तजाईकुल-कोडीजोणीपमुह०
वृ. “एएसिण"मित्यादि, ‘एतेषां' पक्षिणां भदन्त ! जीवानां कति लेश्याः प्रज्ञप्ताः?, भगवानाह-गौतम ! षड् लेश्याः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा कृष्णलेश्या यावत् शुक्ललेश्या, तेषां द्रव्यतो भावतो वा सर्वा लेश्याः, परिणामसम्भवात् ।। 'तेणं भंते!' इत्यादि, ते भदन्त ! पक्षिणो जीवाः किं सम्यग्दृष्टयो मिथ्यादृष्टयः सम्यग्मिथ्यादृष्टयश्च ?, भगवानाह-गौतम ! त्रिविधा अपि 'तेणं भंते !' इत्यादि, ते भदन्त ! जीवाः किं ज्ञानिनोऽज्ञानिनः ?, भगवानाह-गौतम ! द्वयेऽपि, ज्ञानिनोऽज्ञानिनोऽपीत्यर्थः, तत्र ये ज्ञानिनस्ते द्विज्ञानिनस्त्रिज्ञानिनो वा येऽप्यज्ञानिनस्तेऽपि द्वयज्ञानिनयल्लज्ञानिनो वा।
'तेणमित्यादि, तेभदन्त! जीवाः किंमनोयिगनोवाग्योगिनः काययोगिनः?, भगवानाहगौतम! त्रयोऽपि ॥ तेणंभंते!' इत्यादि, ते भदन्त ! जीवाः किं साकारोपयुक्ता अनाकारोपयुक्ताः?, भगवानाह-द्वयेऽपि, साकारोपयुक्ता अनाकारोपयुक्ताश्चेत्यर्थः।
__ 'तेणं भंते!' इत्यादि, ते भदन्त ! पक्षिणो जीवाः कुत उत्पद्यन्ते ? नेरयिकेभ्य इत्यादि यथाप्रज्ञापनायां व्युत्क्रान्तिपदे तथा द्रष्टव्यम्॥'तेसिण'मित्यादि, तेषां भदन्त! पक्षिणां कियन्तं कालं स्थिति प्रज्ञप्ता?, भवगानाह-गौतम! जघन्येनान्तर्मुहूर्तमुत्कर्षतः पल्योपमासङ्खयेयभागः 'तेसि णमित्यादि, तेषां भदन्त ! जीवानां कति समुद्घाताः प्रज्ञप्ताः?, भगवानाह-गौतम ! पञ्च समुद्घाताः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-वेदनासमुद्घातः कषायसमुद्घातो मारणान्तिकसमुद्घातो वैक्रियसमुद्घातस्तैजससमुद्घातश्च ॥ ते णं भंते!' इत्यादि, ते भदन्त ! जीवा मरणान्तिकसमुद्घातेन किं समवहता म्रियन्ते असमवहता म्रियन्ते?, भगवानाह-गौतम ! समवहता अपि म्रियन्ते असमहवहात अपि म्रियन्ते।
'तेणंभंते!' इत्यादि, तेभदन्त!जीवाअनन्तरमुढत्यकनगच्छन्ति?,एतदेव व्याचष्टे-‘एवं उव्वट्टणा' इत्यादि, यथा द्विविधप्रतिपत्तौ तथा द्रष्टव्यम् ॥ 'तेसि णमित्यादि, तेषां भदन्त ! जीवानां 'कति' किंप्रमाणानि जातिकुलकोटीनां योनिप्रमुखाणि-योनिप्रवाहानि शतसहस्राणि योनिप्रमुखशतसहस्राणिजातिकुलकोटियोनिप्रमुखशतसहस्राणि भवन्ति?, भगवानाह-द्वादश जातिकुलकोटीयोनिप्रमुखशतसहस्राणिप्रज्ञप्तानि, तत्रजातिकुलयोनीनामिदं परिस्थूरमुदाहरणं पूर्वाचार्यैरुपादर्शि-जातिरिति किल तिर्यग्जातिस्तस्याः कुलानि-कृमिकीटवृश्चिकादीनि, इमानि च कुलानि योनिप्रमुखाणि, तथाहि-एकस्यामेव योनौ अनेकानि कुलानि भवन्ति, तथाहि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org