________________
४९२
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) ३५/१/१/१०४४ जे णं रासिचउक्कएणं अवहारेणं अवहीरमाणे चउपज्जवसिए जे णं तस्स रासिस्स अवहारसमया तेयोगा सेत्तं तेओगकडजुम्मे १ जेणं रासी चउक्कएणं अवहारेणं अवहीरमाणे तिपज्जवसिएजेणं तस्स रासिस्स अवहारसमया तेओगा सेत्तं तेओगतेओगे २।
जे णं रासी चउक्कएणं अवहारेणं अवहीरमाणे दोपज्जवसिए जे णं तस्स रासिस्स अवहारसमया तेयोया सेत्तं तेओयदावरजुम्मे ३ जेणं रासी चउक्कएणं अवहारेणं अवहीरमाणे एगपज्जवसिएजेणं तस्स रासिस्स अवहारसमया तेओया सेत्तं तेयोयकलियोगे ४ ।
जे णं रासी चउक्कएणं अवहारेणं अवहीरमाणे चउपज्जवसिए जे णं तस्स रासिस्स अवहारसमयादावरजुम्मा सेत्तं दावरजुम्मकडजुम्मे १ जेणंराशीचउक्कएणंअवहारेणंअवहीरमाणे तिपज्जवसिएजेणं तस्स रासिस्स अवहारसमया दावरजुम्मा सेत्तं दावरजुम्मतेयोए २ ।
जेणंरासीचउक्कएणंअवहारेणंअवहीरमाणेदुपज्जवसिएजेणंतस्स रासिस्सअवहारसमया दावरजुम्मा सेत्तं दावरजुम्मदावरजुम्मे३जेणंरासी चउक्कएणंअवहारेणंअवहीरमाणे एगपज्जवसिए जेणं तस्स रासिस्स अवहारसमया दावरजुम्मा सेत्तं दावरजुम्मकलियोए ४।।
जे णं रासी चउक्कएणं अवहारेणं अवहीरमाणे चउपज्जवसिए जे णं तस्स रासिस्स अवहारसमयाकलियोगासेत्तं कलिओगकडजुम्मे१जेणंरासी चउककएणंअवहारेणंअवहीरमाणे तिपज्जवसिएजेणं तस्स रासिस्स अवहारसमया कलियोगा सेत्तं कलियोगतेयोए २।
__जेणंरासीचउक्कएणंअवहारेणंअवहीरमाणेदुपज्जवसिएजेणंतस्स रासिस्सअवहारसमया कलियोगासेत्तं कलियोगदावरजुम्मे ३जेणंरासी चउक्कएणंअवहारेणंअवहीरमाणे एगपज्जवसिए जे णं तस्स रासिस्स अवहारसमया कलियोगा सेत्तं कलियोगकलिओगे ४, से तेणटेणं जाव कलियओगकलिओगे।
वृ. 'कइ णं भंते !' इत्यादि, इह युग्मशब्देन राशिविशेषा उच्यन्ते ते च क्षुल्लका अपि भवन्ति यथा प्राक्प्ररूपिताः अतस्तद्व्यवच्छेदाय विशेषणमुच्यते महान्ति च तानियुग्मानि च महायुम्मानि, 'कडजुम्मकडजुम्मे'त्ति यो राशि सामयिकेन चतुष्कापहारेणापह्रियमाणश्चतुष्पर्यवसितो भवति अपहारसमया अपि चतुष्कापहारेण चतुष्पर्यवसिता एव असौ राशि कृतयुग्मकृतयुग्मइत्यभिधियते, अपह्रियमाणद्रव्यापेक्षयातत्समयापेक्षयाचेति द्विधाकृतयुग्मत्वात्, एवमन्यत्रापि शब्दार्थो योजनीयः, स च किल जघन्यतः षोडशात्मकः, एषां हि चतुष्कापहारतश्चतुरग्रत्वात्, समयानांच चतुःसङ्ख्यत्वादिति १।।
'कडजुम्मतेओए'त्ति, यो राशिप्रतिसमयं चतुष्कापहारेणापहियमामस्त्रिपर्यवसानोभवति तत्समयाश्चतुष्पर्यवसिता एवासावपहियणाणापेक्षया त्र्योजः अपहारसमयापेक्षया तु कृतयुग्म एवेतिकृतयुग्मत्र्योजइत्युच्यते, तच्चजघन्यत एकोनविंशति, तत्रहि चतुष्कापहारेत्रयोऽवशिष्यन्ते तत्स्मयाश्चत्वार एवेति २।
एवं राशिभेदसूत्राणि तद्विवरणसूत्रेभ्योऽवसेयानि, इहचसर्वत्राप्यपहारसमयापेक्षमाद्यं पदं अपहियमाण द्रव्यापेक्षं तु द्वितीयमिति, इह च तृतीयदारभ्योदाहरणानि-कृतयुग्मद्वापरे राशावष्टादशादयः, कृतयुग्मकल्योजे सप्तदशादयः त्र्योजःकृतयुग्मे द्वादशादयः।
एषां हिचतुष्कापहारेचतुरग्रत्वात्तत्समयानांचत्रित्वादिति, त्र्योजत्र्योजराशौतुपञ्चदशादयः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org