________________
४५०
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) २६/-/-/९७५
(शतकं-२६) वृ.व्याख्यातंपञ्चविंशतितमंशतम्, अथषड्विंशतितममारभ्यते, अस्य चायमभिसबन्धः-अनन्तरशते नारकादिजीवानामुत्पत्तिरिभिहिता सा च कर्मबन्धपूर्विकेतषड्विंशतितमशते मोहकर्मबन्धोऽपिविचार्यते इत्येवंसम्बन्धस्यास्यैकादशोद्देशकप्रमाणस्य प्रत्युद्देशकंद्वारनिरूणाय तावद्गातामाह-
[नमो सुयदेवयाए भगवईए। मू. (९७५)जीवा १ य लेस्स २ पक्खिय ३ दिट्ठी ४ अन्नाण ५ नाण ६ सन्नाओ७।
वेय ८ कसाए ९ उवओग १० जोग ११ एकारवि ठाणा ।। वृ. 'जीवा य' इत्यादि, 'जीवा यत्ति जीवाः प्रत्युद्देशकं बन्धवक्तव्यतायाः स्थानं, ततो लेश्याः पाक्षिकाःष्टयः अज्ञानं ज्ञानं सज्ञा वेदः कषाया योग उपयोगश्च बन्धवक्तव्यतास्थानं, तदेवमेतान्येकादशापिस्थानानीतिगाथार्थः।
म. (९७६) तेणंकालेणं तेणंसमएणं रायगिहेजाव एवं वयासीजीवेणंभंते! पावं कम्म किंबंधी बंधइ बंधिस्सइ १ बंधी बंधइन बंधिस्सइ २ बंधीन बंधइबंधिस्सइ ३बंधी न बंधइन बंधिस्सइ४?, गोयमा! अत्यंगतिए बंधी बंधइबंधस्सइ १ अत्यंगतिएबंधी बंधइन बंधिस्सइ २ अत्थेगतिए बंधी ण बंधइ बंधिस्सइ ३ अत्यंगतिए बंधीन बंधइ न बंधिस्सइ ४-१
. सलेस्से णं भंते ! जीवे पावं कम्मं किं बंधी बंधइ बंधिस्सइ १ बंधी बंधइन बंधिस्सइ? पुच्छा, गोयमा! अत्थेगतिएबंधी बंधइ बंधिस्सइ १ अत्थेगतिए एवं चउभंगो । कण्हलेसे गंभंते जीवे पावं कम्मं किं बंधी पुच्छा, गोयमा! अत्थेगतिए बंधी बंधइ बंधिस्सइ अत्थेगतिए बंधी बंधइनबंधिस्सइ एवंजावपम्हेलेसेसव्वत्य पढमबितिय भंगा, सुक्कलेस्सेजहा सलेस्सेतहेव चउभंगो। . अलेस्सेणं भंते ! जीवे पावं कम्मं कि बंधी पुच्छा, गोयमा! बंधी न बंधइ न बंधिस्सइ २ · कण्हपक्खिएणंभंते ! जीवे पावं कम्मं पुच्छा, गोयमा ! अत्यंगतिए बंधी पढमबितिया भंगा। सुक्कपक्खिएणं भंते ! जीवे पुच्छा, गोयमा ! चउभंगो भाणियव्यो ।
वृ.तत्रानन्तरोत्पन्नादिविशेषविरहितंजीवमाश्रित्यैकादशभिरुक्तरूपैतारैर्बन्धवक्तव्यतां प्रथमोद्देशकेऽभिधातुमाह-'तेण'मित्यादि पावंकम्मतिअशुभं कर्म बंधी तिवर्तमाने बंधिस्सइतिअनागते इत्येवं चत्वारो भङ्गाबद्धवानित्येतत्पदलब्धाः, 'नबंधी' त्येतत्पदलभ्यास्त्विहन भवन्ति। अतीतकालेऽबन्धकस्यजीवस्यासम्भवात, तत्र चबद्धवान् बघ्नाति भन्सयति चेत्येष प्रथमोऽभव्यमाश्रित्य, बद्धवान् बनातिन भन्सयतीति द्वितीयः प्राप्तव्यक्षपकत्वं भव्यविशेषमाश्रित्य, बद्धवान् न बध्नाति भन्सयतीत्येष तृतीयो मोहोपशमे वर्तमानं भव्यविशेषमाश्रित्य, ततःप्रतिपतितस्यतस्यपापकर्मणोऽवश्यंबन्धनात, बद्धवान्नबध्नातिन भन्सयतीति चतुर्थः क्षीणमोहमाश्रित्येति।
लेश्याद्वारे-सलेश्यजीवस्य चत्वारोऽपि स्युर्यस्छुक्ललेश्यस्य पापकर्मणो बन्धकत्वमप्यस्तीति, कृष्णलेश्यादिपञ्चकयुक्तस्य त्वाद्यमेव भङ्गकद्वयं, तस्य हि वर्तमानकालिको मोहलक्षणपापकर्मण उपशमः क्षयो वा नास्तीत्येवमन्त्यद्वयाभावः, द्वितीयवस्तु तस्य संभवति, कृष्णादिलेश्यावतः कालान्तरे क्षपकत्वप्राप्तौ न भन्सयतीत्येतस्य सम्भवादिति, अलेश्यः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org