Agam Suttani Satikam Part 03 Sthanang

SR No.: 003307
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 596
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_sthanang
File Size: 12 MB

Page 168

१६५
स्थानं-३, - उद्देशकः-३ भ्रश्येत्, सम्यक्त्वस्यापि हान्येति, उन्मादरोगधर्मभ्रंशाः प्रतिमायाः सम्यगननुपालनाजन्या 'अहिताद्यर्थाः' दुःखार्था भवन्तीति हृदयम् १३, विपर्ययसूत्रमेतदनुसारतोबोद्धव्यमिति १४ ॥
उक्तरूपाणि च साध्वनुष्ठानानि कर्मभूमिष्वेव भवन्तीति तनिरूपणायाह -
मू. (१९६)जंबुद्दीवेर ततो कम्मभूमीओ पं० २०-भरहे एरवतेमहाविदेहे, एवंधायइसंडे दीवे पुरच्छिमद्धे जाव पुक्खरवरदीवडपच्चस्थिमद्धे ५।
वृ. 'जंबुद्दीवे'त्यादि सूत्राणि साक्षादतिदेशाभ्यं पञ्च सुगमानि चेति । उक्ताः कर्मभूमयः, अथ तद्गतजनधर्मनिरूपणायाह -
मू. (१९७) तिविहे दंसणे पं० २० - सम्मइंसणे मिच्छदंसणे सम्मामिच्छइंसणे १, तिविधा रुती पं० तं० - सम्मरुती मिच्छरुती सम्मामिच्छरुती २, तिविधे पओगे पं० २० - सम्मपओगे मिच्छपओगे सम्मामिच्छपओगे ३ ।
वृ. 'तिविहे' त्यादि सूत्राण्येकादश कण्ठ्यानि, किन्तु त्रिविधं दर्शन-शुद्धाशुद्धमिश्रपुञ्जत्रयरूपं मिथ्यात्वमोहनीयं, तथाविधदर्शनहेतुत्वादिति १, रुचिस्तु तदुदयसम्पाद्यं तत्वानां श्रद्धानं, प्रयोगः' सम्यक्त्वादिपूर्वोमनःप्रभृतिव्यापार इतिअथवा सम्यगादिप्रयोगः-उचितानुचितोभयात्मक औषधादिव्यापार इति ३ ।
मू. (१९८)तिविहे ववसाए पं०२०-धम्मितेववसातेअधम्मिए ववसातेधम्मियाधम्मिए ववसाते ४, अथवा तिविधे ववसाते, पं० २० - पच्चक्खे पञ्चतिते आनुगामिए ५, अहवा तिविधे ववसाते पं० २० - इहलोइए परलोइए इहलोगितपरलोगिते ६, इहलोगिते ववसाते तिविहे पं० तं० - लोगिते वेतिते सामतिते ७, लोगिते ववसाते तिविधे पं० तं० -अत्थे धम्मे कामे ८, वेतिगे ववसाते तिविधे पं० २० रिउव्वेदे जउव्वेदे सामवेदे ९, सामइते ववसाते तिविधे पं० २० - नाणे दसणे चरित्ते १०, तिविधि अत्थजोणी पं० तं० - सामे दंडे भेदे ११॥
वृ. “व्यवसायो' वस्तुनिर्णयः पुरुषार्थसिद्धयर्थमनुष्ठानं वा, स च व्यवसायिनां 'धार्मिकाधार्मिकरधार्मिकाधार्मिकाणां' संयतासंयतदेशसंयतलक्षणानां सम्बन्धित्वादभेदेनोच्यमानस्त्रिधा भवतीति, संयमासंयमदेशसंयमलक्षणविषयभेदाद्वा ४, व्यवसायो-निश्चयः, स च प्रत्यक्षोऽवधिमनःपर्यायकेवलाख्यः, प्रत्ययात्-इन्द्रियानिन्द्रियलक्षणानिमित्ताज्जातःप्रात्ययिकः साध्यम्-अग्न्यादिकमनुगच्छति साध्याभावे न भवति यो धूमादिहेतुः सोऽनुगामी ततो जातमानुगामिकम्-अनुमानंतद्रूपोव्यवसाय आनुगामिक एवेति, अथवा प्रत्यक्षः-स्वयंदर्शनलक्षणः प्रात्ययिकः-आप्तवचनप्रभवः, तृतीयस्तथैवेति ५, इहलोके भव ऐह लौकिको-यइह भवेवर्तमानस्य निश्चयोऽनुष्ठानं वा स ऐहलौकिको व्यवसायो इतिभावःयस्तुपरलोके भविष्यतिसपारलौकिकः, यस्त्विह परत्र चसऐहलौकिकापारलौकिक इति६, लौकिकःसामान्यलोकाश्रयो निश्चयोऽनुष्ठानं वा, वेदाश्रितो वैदिकः, समयः-साङ्ख्यादीनां सिद्धान्तस्तदाश्रितस्तु सामयिकः, लौकिकादयो व्यवसायाः प्रत्येकं त्रिविधास्ते च प्रतीता एव, नवरं अर्थधर्मकामविषयो निर्णयो यथा - ॥१॥ “अर्थस्य मूलं निकृतिः क्षमा च, धर्मस्य दानं च दया दमश्च ।
कामस्य वित्तं च वपुर्वयश्च, मोक्षस्य सर्वोपरमः क्रियासु॥" इत्यादिरूपः तदर्थमनुष्ठानं वाअर्थादिरेवव्यवसाय उच्यते इति ८, ऋग्वेदाद्याहितो निर्णयो Jain Education International