Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04

SR No.: 003294
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2011
Total Pages: 408
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 21 MB

Page 327

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुण्डिका ।
[ स्पष्टः, स्पाशितः ] 'स्पशिण् ग्रहण-श्लेषणयोः' (१८४२) स्पश् । 'चुरादिभ्यो णिच्' ( ३।४।१७) णिच्प्र० । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः । स्पाश्यते स्म । क्तप्र० । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' ( ४१४१३२ ) इट् । 'सेट्क्तयो:' ( ४१३१८४ ) णिलोपः ।
३१०
[छन्नः, छादितः] छद् । 'चुरादिभ्यो णिच्' ( ३।४।१७) णिच्प्र० । ञ्णिति' ( ४ | ३ |५०) उपान्त्यवृद्धिः । छाद्यते स्म । क्तप्र० । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२ ) इट् । 'सेट्क्तयो:' ( ४१३३८४) णिलोपः ।
[ज्ञप्तः, ज्ञापितः, संज्ञपितः, संज्ञप्तः ] 'ज्ञांश् अवबोधने' (१५४०) ज्ञा । जानन्तं प्रयुङ्क्ते । 'ज्ञाणू मारणादिनियोजनेषु' (१७२०) ज्ञा । 'चुरादिभ्यो णिच्' ( ३।४।१७) णिच्प्र० । 'अर्त्ति-री- व्ली - ही क्नूय क्ष्माय्यातां पुः' ( ४१२।२१ ) पोऽन्तः । ज्ञाप्यते स्म । संज्ञप्यते स्म । 'क्त-क्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० त । 'सेट्क्तयोः' (४।३।८४) णिग्लोपः । संज्ञपित इत्यत्र पोऽन्त् आगते 'मारण- तोषण- निशाने ज्ञश्च' (४।२।३०) ह्रस्वः, ततो वाक्यम् ।
अत्र क्वचित् ह्रस्वश्च परं णिग्लोपः- इडभावः सर्वत्र छ ।
श्व-पम-रुषत्वर-संघुषाऽऽस्वनाऽमः || ४|४।७५ ।।
[श्वसजपवमरुषत्वरसंघुषाऽऽस्वनाऽमः ] श्वसश्च जपश्च वमश्च रुषश्च त्वरश्च संघुषश्च आस्वनश्च अम् च = श्वसजपवमरुषत्वरसंघुषाऽऽस्वनाऽम् तस्मात् ।
[श्वस्तः, श्वसितः ] अन (१०८९ ) - 'श्वसक् प्राणने ' (१०९०) धस् । श्वसिति स्म । 'गत्यर्था - ऽकर्मक-पिब-भुजेः ' (५।१।११) क्तप्र० → त । 'रुत्पञ्चकाच्छिदयः' (४।४।८८) वाक्यमध्येऽनेन इट्विकल्पे 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२) इट् ।
[प्रश्वस्तः, प्रश्वसितः ] प्रश्वसिति स्म । क्तप्र० । इट् ।
[ आश्वस्तः, आश्वसितः ] आश्वसिति स्म । क्तप्र० । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४१४१३२) इट् । [आश्वस्तवान्, आश्वसितवान् ] आश्वसिति स्म । 'क्त-क्तवतू' (५।१।१७४) क्तवतुप्र०
देरिट्' ( ४१४१३२) इट् ।
[विश्वस्तः, विश्वसितः] विश्वसिति स्म । 'गत्यर्था - ऽकर्मक-पिब-भुजेः' (५।१।११) क्तप्र० । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२) इट् ।
तवत् । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणा
[विश्वस्तवान्, विश्वसितवान् ] विश्वसिति स्म । 'क्तक्तवतू' (५।१।१७४) क्तवतुप्र० तवत् । स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२) इट् । एवमग्रेऽपि ज्ञेयम् ।
प्राविभ्यो नित्यमिनिषेधयन्ति विश्रान्तविद्याधरादयः ।
सेः भावेऽधिकरणे च नित्यमेवेट् ।
[श्वसितम्] श्वस्यते स्म । भावे क्तः ।
[निश्वसितम्] निश्वस्यते स्म अस्मिन्निति । 'अद्यर्थाच्चाऽऽधारे' (५।१।१२) क्तप्र० → त । सि-अम् ।
[जप्तः, जपितः ] 'जप मानसे च' (३३८) जप् । जपति स्म । 'गत्यर्था - ऽकर्मक- पिब-भुजेः' (५1१1११) क्तप्र० । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२) इट् ।