Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04

SR No.: 003294
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2011
Total Pages: 408
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 21 MB

Page 242

अथ चतुर्थाध्यायस्य चतुर्थः पादः ॥
२२५
[भृज्यते] भ्रस्ज् । वर्त्त० ते । 'क्यः शिति' (३।४।७०) क्यप्र०य । अनेन वा भर्ज्० । 'ग्रह-व्रस्व-भ्रस्ज-प्रच्छः ' (४।१।८४) य्वृत् ।
[भृष्टः ] भृज्यते स्म । 'क्तक्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० ( ४।१।८४ ) य्वृत् । 'यज-सृज-मृज-राज-भ्राज-भ्रस्ज० ' (२।१।८७) ज० ट० । प्रथमा सि ।
तवत् । अनेन वा भर्ज्० । 'ग्रह - वस्च- भ्रस्जष० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग० ' (१।३।६० )
[ भृष्टवान् ] भृज्जति स्म । 'क्तक्तवतू' (५1१1१७४) क्तवतुप्र० प्रच्छः ' ( ४।१।८४) वृत् । 'यज-सृज-मृज-राज-भ्राज-भ्रस्ज० ' (२।१।८७) ज० त० → ट० । प्रथमा सि । 'ऋदुदितः ' (१।४।७० ) नोऽन्तः । ' अभ्वादेरत्वसः सौ' (१।४।९० ) दीर्घः । ' दीर्घड्याब्० ' (१।४।४५ ) सिलोपः । 'पदस्य' (२।१।८९) तलोपः ।
[बरीभृज्यते] भ्रस्ज् । भृशं पुनः पुनर्वा भृज्जति । 'व्यञ्जनादेरेकस्वराद्० ' ( ३।४।९) य० । अनेन भर्ज्० । 'ग्रहव्रस्व-भ्रस्ज-प्रच्छः' (४।१।८४) पूर्वेण स्वरेण सह रेफस्य य्वृत् । 'सन्- यङश्च' ( ४1१1३) द्विः । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८ ) ऋ० → अ० । 'द्वितीय-तुर्ययोः पूर्वी' (४।१।४२) भ० ब० । ऋमतां री' (४।१।५५ ) "री" आगमः । वर्त्त० ते । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शब् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२1१1११३) अलोपः ।
परत्वाद् भर्जादेशेऽपि स्थानिवद्भावेन पूर्वेण स्वरेण सह वृति भविष्यति ।
त । अनेन वा भर्ज्० । 'ग्रह-व्रस्व-भ्रस्ज-प्रच्छः ' ष० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग०' (१।३।६०) तo
लुप्ततिनिर्देशो यङ्लुनिवृत्त्यर्थः
[बर्भुज्यते] भ्रस्ज् । भृशं पुनः पुनर्वा भृज्जति । 'व्यञ्जनादेरेकस्वराद्०' ( ३।४१९ ) य० । 'ग्रह - वस्च-भ्रस्ज-प्रच्छः ' (४।१।८४) य्वृत् । 'सन्- यश्च' (४/१1३) द्विः । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४ ) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'ऋतोऽत्’ (४।१।३८) ऋ० अ० । 'द्वितीय- तुर्ययोः पूर्वी' (४।१।४२) भ० ब० । 'रि-रौ च लुपि' (४।१।५६ ) “र्” आगमः । वर्त्त० ते । 'क्यः शिति' (३।४।७०) क्यप्र० य । प्रकृतिग्रहणे यङ्लुबन्तस्यापि ग्रहणम्' (न्या० स० वक्षस्कार ( १ )/ सूत्र ( १७ ) ) इति न्यायात् अत्र द्वित्वे सपूर्वस्य मा भूत् । । छ ||
प्राद् दागस्त आरम्भे ते ||४|४|७||
[ प्रात्] प्र पञ्चमी इसि ।
[ दाग: ] दाग् षष्ठी डस् ।
[त्त] त प्रथमा सि । 'सो रुः ' (२।१।७२) स०र० ।
[आरम्भे] आरम्भ सप्तमी ङि ।
[ते] क्त सप्तमी ङि ।
[ प्रत्तः, प्रदत्तः ] प्र 'डुदांक दाने' (११३८) दा । प्रदातुमारब्धवानिति वाक्यम्, न तु प्रदातुमारब्धवान् इति प्रशब्दार्थ - स्यारम्भस्य प्रारब्धवानित्यनेनैवोक्तत्वात् प्रशब्दप्रयोगे तु पौनरुक्तं ( क्त्यं) स्यात् । 'आरम्भे' (५।१।१०) क्तप्र० त । अनेन वादा० " त्त्" आदेश: । 'धुटो धुटि स्वे वा' (१।३।४८) तुलोपः । 'दत्' (४|४|१०) दा० "दत्" आदेशः ।
दातुं प्रारब्धवानित्यर्थः ।
[परीत्तम्] परि-दा । परिदातुमारब्धः । 'आरम्भे' (५/१/१०) क्तप्र० त । 'स्वरादुपसर्गाद् दस्ति कित्यधः '