Page Text
________________
अथ चतुर्थाध्यायस्य तृतीयः पादः ||
‘व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्’ (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । ऋतोऽत्' (४।१।३८) ऋ० आ । वर्त्त० ते । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः ।
[अरार्यते] ‘ऋक् गतौ’ (११३५ ) ऋ । 'क्रं प्रापणे च' (२६) ॠ । भृशं पुनः पुनर्वा इयर्त्ति-ऋच्छति । 'अट्यर्त्ति सूत्र - मूत्रि - सूच्यशूर्णो:' ( ३।४।१०) यप्र०य । अनेन गु० अर् । 'लोकात्' (१1१1३) "अ" पाठउ विश्लेपिय । ‘स्वराऽऽदेर्द्वितीयः’ (४।१।४) "र्य 'द्विः । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'आ-गुणावन्यादेः' (४।११४८) आ । वर्त्त० ते । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शब् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः ।
999
अ० । 'आ-गुणावन्यादेः' (४/१९४८)
[स्मर्यात्] स्मृ । आशीः क्यात् यात् । अनेन गु० अर् ।
[ स्वर्यात् ] स्वृ । आशीः क्यात् → यात् । अनेन गु० अर् ।
[ अर्थात् ] ऋ । आशीः क्यात् यात् । अनेन गु० अर् ।
[संस्क्रियते ] 'डुकंग् करणे' (८८८) कृ, सम्पूर्व० | 'संपरेः कृगः स्सद्' ( ४/४/९१) "रसट्" आगम: स् । वर्त्त० ते । 'क्यः शिति' (३।४।७०) क्यप्र०य । रिः शक्याऽऽशीर्ये' (४|३|११० ) रि ।
एवं आशीः क्यात् → यात् (संस्क्रियात्) ।
'कादिर्व्यञ्जनम्' (१।१।१०) इत्यत्र कस्यादिरिति व्याख्यानेन अनुस्वारसव्यञ्जनत्वात् 'धुटो धुटि स्वे वा' (१1३1४८) इत्यनेन एकस्य सस्य लुक् स्यात् ।
[आस्तीर्यते] 'स्तृग्श् आच्छादने' (१५२१) स्तृ, आङ्पूर्वः । वर्त्त० ते । 'क्यः शिति' (३।४।७०) क्यप० य । ‘ऋतां क्डितीर्’ (४|४|११६) इर् । 'भ्वादेर्नामिनो दीर्घो वर्व्यञ्चने' (२।१।६३) दीर्घः ।
[आतेस्तीर्यते] आस्तु मांडणी । भृशं पुनः पुनर्वा आस्तृणाति । 'व्यञ्जनादेरेकस्वरा०' ( ३।४।९) यप्र०य । 'ऋतां क्डितीर्' (४|४|११६ ) इर् । 'सन्-यश्च' (४।१।३) स्तिर्द्विः । 'अघोषे शिट: ' ( ४।१।४५) सलोपः । 'आ गुणावन्यादेः ' ( ४।१।४८ ) गु० ए । 'भ्वादेर्नामिनो० ' (२।१।६३) दीर्घः । वर्त्त० ते ।
Jain Education Intemational
[ आस्तीर्यात् ] आस्तृ । आशीः क्यात् । 'ऋतां विडतीर्' (४|४|११६ ) इर् । भ्वादेर्नामिनो० ' (२।११६३) दीर्घः । [स्मृषीष्ट ] स्मृ । आशीः सीष्ट ।
[ समृषीष्ट ] ऋ सम्पूर्व० । आशीः सीष्ट ।
[आरियात्, अग्र्यिात्] 'ऋक् गतौ' (११३५) ऋ । 'ऋ प्रापणे च' (२६) ऋ । भृशं पुनः पुनर्वा इयर्त्ति-ऋच्छति वा । यप्र० । 'बहुलं लुप्' ( ३।४।१४ ) यङ्लुप् । द्विः । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८) ऋ० अ० । रि-रौ च लुपि' (४|११५६) प्रथमे र्, द्वितीये रि-री वा आगमः । आशीः क्यात् यात् । द्वितीये 'इवर्णादे० ' (१।२।२१) रि-री वा स्थाने यत्वम् । रिः श-क्या-ऽऽशीर्ये' (४।३।११०) उभयत्र मूलधातोः ऋकारस्य स्थाने रि । प्रथमे 'रो रे लुग् दीर्घश्चादिदुतः ' (१।३।४५ ) र्लुक् अकारस्य दीर्घत्वं च परमते इदम्, स्वमते तु अरिट्रियात् मतान्तराभिप्रायेणेदम्, ते हि 'पूर्वस्याऽस्वे स्वरे० ' (४।१।३७) इत्यत्र त्रयोः (?) (यो) रिति सामानाधिकरण्येन व्याख्यानयन्ति, कोऽर्थः पूर्वस्यात्र तु पूर्वसंबंधी इकारोऽनेनेयादेशः, तदभावे यत्वेऽग्रेतनस्य 'रिः श- क्या SSशीर्ये' (४।३।११०) इति रि । 'वार्णात् प्राकृतम्' (न्या० सं० वक्षस्कार (१)/सूत्र (४४)) वलीयः इति अरि पूर्वमेव यत्वम्, अन्यथा अनुपपत्तौ पूर्वमेव यत्वम् ||छ ||
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003294 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 408 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 21 MB |