Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 02

SR No.: 003292
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2009
Total Pages: 346
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 15 MB

Page 279

अथ तृतीयाऽध्यायस्य प्रथमः पादः ॥
[त्यदादिः ] त्यद् आदिर्यस्याऽसौ त्यदादिः । [वयम् ] अहं च स च त्वं च = वयम् ।
त्यदादिः ||३|१|१२०॥
भातृ-पुत्राः स्वसृ-दुहितृभिः || ३|१|१२१ ।।
[ भ्रातृपुत्राः ] भ्रातरश्च पुत्राश्च = भ्रातृपुत्राः । [ स्वसृदुहितृभिः ] स्वसारश्च दुहितरश्च
स्वसृदुहितरस्ताभिः ॥छ ।
पिता मात्रा वा || ३ |१ ।१२२ ।।
[पिता ] पितृ प्रथमा सि । 'ऋदुशनस्- पुरुदंशो०' (१।४।८४) सि० डा० ।
[ मात्रा ] मातृ तृतीया टा ।
[पितरौ मातापितरौ ] पिता च माता च = पितरौ, पक्षे मातापितरौ इत्यत्र 'आ द्वन्द्वे' (३।२।३९) आ । 'लध्वक्षराSसखीदुत्-स्वराद्यदल्पस्वरा - ऽर्च्यमेकम् ' ( ३।१।१६० ) इत्यनेन मातृशब्दस्य पूज्यत्वात् पूर्वनिपातः । । छ ||
श्वशुरः श्वश्रूभ्यां वा ॥। ३ । १ । १२३ ।।
[श्वश्रूभ्याम् ] श्वश्रूश्व २ = श्वश्चौ ताभ्याम् । 'स्यादावसंख्येयः' (३।१।११९) एकशेषः । द्विवचनं जातौ धवयोगे च वर्तमानयोः श्वश्र्वोः परिग्रहार्थम् ।
[ श्वशुरौ, श्वश्रूश्वशुरौ] श्वशुरश्च श्वश्रूश्च
=
शुरौ ||छ ||
वृद्धो यूना तन्मात्रभेदे || ३ |१|१२४ ||
[वृद्धो यूना तन्मात्रभेदे ] वृद्ध प्रथमा सि । 'सो रु: ' (२।१।७२) स०र० । वृद्धशब्देन वृद्धवाची प्रत्ययान्त उच्यते, युवशब्देन युववाची प्रत्ययान्त उच्यते । तद् । तावेव मात्रं = तन्मात्रम् । 'प्रायोऽतोर्द्वयसट् मात्रट्' (७।२।१५५) मात्रट्प्र० → मात्र । तन्मात्रं चासौ भेदश्च = तन्मात्रभेदस्तस्मिन् । अथवा + तद् (न्) मात्रती वृद्धयुवानौ एव मात्रं * भेदो यस्य तत्, तस्मिन् ।
=
[ गार्ग्य ] गर्ग । गर्गस्याऽपत्यं वृद्धम् । 'गर्गादेर्यञ्' (६।१।४२) यञ्प्र०य । वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' ( ७|४|१) वृद्धिः । 'अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः । 'गार्ग्यस्यापत्यं युवा । 'युवादेरायनञ्' (?) ('यञिञः' (६।१।५४) आयनण्प्र० → आयन) । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः । गार्ग्यश्च गार्ग्यायणश्च = गाग्र्यो ।
P
२७०
[ वात्स्यौ ] वत्स । वत्सस्याऽपत्यं वृद्धम् । 'गर्गादेर्यञ्' (६।१।४२) यञ्प्र०य । वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' ( ७।४।१) वृद्धिः । ‘अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः । वात्स्यस्याऽपत्यं युवा । युवादे० (?) ('यञिञः' (६।१।५४) आयनण्प्र० → आयन) । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः । वात्स्यश्च वात्स्यायनश्च = वात्स्यौ ।
[ दाक्षी ] दक्षस्याऽपत्यं वृद्धम् । 'अत इञ्' ( ६ । १।३१ ) इञ्प्र० - इ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' ( ७|४|१) वृद्धिः । 'अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः । दाक्षेरपत्यं युवा । युवादे० (?) ( ' यञिञः' (६।१।५४) आयनण्प्र० - आयन) । 'अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) इलोपः । दाक्षिश्च दाक्षायणश्च = दाक्षी ।
[ औपगवौ] उप-गो । उपगता गौर्यस्याऽसौ । ' गोश्चान्ते० ' (२।४।९६) ह्रस्वः । उपगोरपत्यम् । 'डसोऽपत्ये '
P5 स तावेव वा ।
तन्मात्रन्तौ युवानौ ।
P * स्वभावो ।
+
For Private Personal Use Only