Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01

SR No.: 003291
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 252
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 186

अथ द्वितीयाऽध्यायस्य प्रथमः पादः ।।
'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२ ) इट् । 'नाम्यन्तस्था- कवर्गात् पदान्तः कृतस्य सः शिङ्-नान्तरेपि ' (२।३।१५) स० → ष० । पिपठिषतीति क्विप् । 'अतः ' ( ४।३।८२) अलोपः । 'अप्रयोगीत्' (१1१1३७) क्विपलोपः । प्रथमा सि । 'दीर्घड्याब्०' (१।४।४५) सिलोपः । सो रु ' (२1१।७२ ) २० । 'पदान्ते' (२।१।६४) दीर्घः । 'र: पदान्ते० ' (१।३।५३) विसर्गः । [अर्वाणी] अर्वन् । प्रथमा अनि दीर्घः' (११४१८५) दीर्घः ॥ छ ॥
ISS देशोऽषि || २ |१ |६१ ||
[क्ताऽऽदेशोऽषि ] तस्य आदेश = क्ताऽऽदेशः । प्रथमा सि । न प्= अप् । 'नजत्' (३।२।१२५) न० अ० । तस्मिन् अधि ।
[क्षामिमान् ] 'क्षै क्षये' (४२) क्षै । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) क्षा । क्षायति स्म । 'गत्यर्था ऽकर्मक-पिब-भुजेः' (५1१1११) क्तप्र० त । 'क्षै- शुपि पचो म-क-वम्' ( ४१२१७८) त० म० । क्षामस्य अपत्यं = क्षामिः । 'अत इञ् ' (६।१।३१ ) इञ्प्र० 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलोपः । क्षामिर्विद्यते यस्याऽसौ क्षामिमान । तदस्याऽस्त्यस्मिन्निति मतुः (७।२1१) मतुप० मत् पथमा सि । 'ऋदुदित' (१।४।७०) नोऽन्तः | 'अभ्वादेरत्वसः सी' (१।४।९०) दीर्घः । 'दीर्घयाव्०' (१।४।४५) सिलोपः । पदस्य' (२४१३८९) तलोपः ।
इ
=
[ शुष्किका ] 'शुषंच् शोषणे ' (१२०८) शुप् । शुष्यति स्म । 'गत्यर्था - ऽकर्मक- पिव-भुजेः' (५19199) क्तप्र० → त क्षे-शुपि पचो म-क-वम् (४१२१७८) त० क० शुष्क एव शुष्किका | स्वार्थे कप्र० । आत्' (२।४।१८) आप् । 'समानानां०' (91२1१) दीर्घः । अस्याऽयत्-तत्- क्षिपकादीनाम् (२|४|१११ ) इकारु ।
=
। ।
[पक्वम्] 'डुपचष् पाके' (८९२) पच् । पचति स्म । 'गत्यर्थाऽकर्मक- पिब- भुजेः' (५1१1११) क्तप्र० → त. । 'क्षै- शुषि - पचो म-क-वम्' (४।२।७८) त०व० । 'चजः क गम्' (२।११८६) च०
क० ।
'[बुद्धः] 'बुधिं ज्ञाने' (१२६२) बुधू । बुध्यते स्म 'क्त-क्तवतू' (५1919७४) प० (२।१।७९) त० ६० 'तृतीयस्तृतीय चतुर्थे (१।३।४९ ) ६० ६०
१७७
[ दग्धा ] 'दहं भस्मीकरणे' (५५२) दह् । दह्यते स्म । 'क्तक्तवतू' ( ५1१1१७४) क्तप्र० त । 'भ्वादेर्दादेर्घः ' (२११८३) ८० घ० । अधश्चतुर्थात् तथोर्ध (२1१।७९) त० ० 'तृतीयस्तृतीय- चतुर्थे' (१।३।४९) घ० ग० | 'आत्' (२।४११८) आप् । 'समानानां०' (१।२1१) दीर्घः ।
। अधचतुर्थात् तथोर्थः"
[लून्युः] 'लूग्श् छेदने' (१५१९) लू । लुनाति स्म । 'क्त-क्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० त । 'ॠ ल्वादेरेपां तो नोऽप्रः ' ( ४।२।६८) त० न० । लूनमिच्छति । 'अमाव्ययात् क्यन् च' ( ३।४।२३) क्यन्प्र०य । 'क्यनि' (४।३।११२) ई । लूनीयतीति क्विप् । 'अतः ' ( ४।३।८२) अलोपः । 'य्वोः प्वय्व्यञ्जने लुक्' (४|४|१२१) यलोपः । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) क्विप्लोपः । पष्ठी इस् । योऽनेकस्वरस्य' (२1११५६) यत्वं । खितिखी-तीय उर्' (१।४।३६) उर् ।
अथवा लवनं = लूतिः । 'स्त्रियां क्तिः' (५।३।९१) क्तिप्र० ति । अग्रे पूर्ववत्साध्यः ।
[पून्युः ] 'पूग्श् पवने' ( १५१८) पू । पुनाति स्म । 'क्तक्तवतू' (५1१।१७४) प्र० त । ॠ ल्वादेरेषां तो नोऽप्र' (४।२१६८) त० न० । पूनमिच्छति । 'अमाव्ययात् क्यन् च' (३१४१२३) क्यन्प्र०य । क्यनि' ( ४ | ३ | ११२) ई । पुनीयतीति क्विप् । शेषं 'लून्युः' वत् ।
[वृक्णाः] 'ओवस्वीत् छेदने' (१३४१) वस्य् । 'सस्य श-पी' (१३१६१) स० श० । वृश्च्यते स्म । 'क्त-क्तवतू' १. बृहद्वृत्तौ 'वुद्ध्वा । २. बृहद्वृत्तौ दग्ध्वा ' ।