Page Text
________________
१४६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढूंढिका ।
यथा पञ्चमी डसिसमासस्तथा षष्ठी डस्, सप्तमी ड्यौ समासो ज्ञेयः । यथा तृतीया भ्याम्-भिसः समासस्तथा पञ्चमी भ्याम्-भ्यस्, षष्ठी ओस्-आम्, सप्तमी ओस्-सुप्सु समासो ज्ञेयः ।
[त्वन्मयम तवेदं = त्वन्मयम् । “त्यदादेर्मयट्' (६।३।१५९) मयट्प्र० ? ('तस्येदम्' (६।३।१६०) मयट्प्र०→ मय ।) 'त्व-मौ प्रत्ययो०' (२११११) त्वादेशः ।
[मन्मयम्] ममेदं = मन्मयम् । 'त्यदादेर्मयट्' (६।३।१५९) मयट्प्र० ? ('तस्येदम्' (६।३।१६०) मयट्प्र०→ मय ।) 'त्व-मौ प्रत्ययो०' (२।१।११) मादेशः ।
[त्वत्पुत्रः] तव पुत्रः = त्वत्पुत्रः । [मत्पुत्रः] मम पुत्रः = मत्पुत्रः । [त्वद्धितम् तव हितं = त्वद्धितम् । [मद्धितम्] मम हितं = मद्धितम् । त्वत्प्रधानः] त्वं प्रधानोऽस्याऽसौ त्वत्प्रधानः । [मत्प्रधानः] अहं प्रधानोऽस्याऽसौ मत्प्रधानः ।
त्विदयति] युष्मद् । त्वामाऽऽचष्टे । 'णिजबहुलं०' (३।४।४२) णिचप्र० । 'लोकात्' (१1१1३) अद् अग्रे विश्लेषियइ. । 'त्व-मौ प्रत्ययोत्तरपदे०' (२।१1११) त्वादेशः । ततः 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७।४।४३) इत्यनेन अन्त्यलोपः कार्य इत्युक्ते 'नैकस्वरस्य' (७।४।४४) इत्यनेन अन्त्यलोपस्य निषेधः ।
[मदयति] अस्मद् । मामाऽऽचष्टे । 'णिज्वहुलं०' (३।४।४२) णिच्प्र० । 'लोकात्' (१।१।३) अद् अग्रे विश्लेषियइ । 'त्व-मौ प्रत्ययोत्तरपदे० ' (२।१1११) मादेशः । ततः 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७।४।४३) इत्यनेन अन्त्यलोपः कार्य इत्युक्ते 'नैकस्वरस्य' (७।४।४४) इत्यनेन अन्त्यलोपस्य निषेधः ।
[त्वाप्] त्वामाऽऽचष्टे त्वापयति । 'णिज्बहुलं०' (३।४।४२) णिच्प्र० । 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७।४।४३) अद्लोपः । अनेन त्वादेशः । तन्मते आकारः त्वा क्रियते । 'अर्त्ति-री-व्ली-ही-क्नूयि-क्ष्माय्यातां पुः' (४।२।२१) पुरन्तः । त्वापयतीति क्विप् । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिज्लोपः । 'अप्रयोगीत्' (१1१1३७) क्विप्लोपः ।।
[माप्] मामाऽचष्टे मापयति । 'णिज्बहुलं०' (३।४।४२) णिच्प्र० । 'त्रन्त्यस्वरादे' (७।४।४३) अद्लोपः । अनेन मादेशः । तन्मते आकारः मा क्रियते । 'अर्त्ति-री-व्ली-ही-क्नूयि-क्ष्माय्यातां पुः' (४।२।२१) पुरन्तः । मापयतीति क्विप् । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिज्लोपः । 'अप्रयोगीत्' (११११३७) क्विप्लोपः ।
[अधियुष्मद्] त्वय्यधिकृत्य = अधियुष्मद् । 'प्रथमोक्तं० (३।१।१४८) अधिपूर्व० । प्रथमा सि । 'अनतो लुप्' (३।२।७) सिलोपः ।
[अध्यस्मद्] मय्यधिकृत्य = अध्यस्मद् । 'प्रथमोक्तं०' (३।१।१४८) अधिपूर्व० । प्रथमा सि । 'अनतो लुप्' (३।२।७) सिलोपः ॥ ॥
त्वमहं सिना प्राक् चाऽकः ।।२।१।१२।। [त्वमहं सिना प्राक् चाऽकः] त्वं च अहं च = त्वमहं, प्रथमा औ । सूत्रत्वाल्लोपः । सि तृतीया टा । 'टः पुंसि ना' (१।४।२४) ना । प्राक् प्रथमा सि । 'दीर्घझ्याब०' (१।४।४५) सिलोपः । च प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) १. 'त्यदादेर्मयट्' (६।३।१५९) पञ्चम्यन्तात् प्रभवत्यर्थे प्रवर्त्तते, न तु पष्ठयन्तात् इदमर्थे, षष्ठयन्तात् इदमर्थे 'तस्येदम्' (६।३।१६०) सूत्रमेव प्रवर्त्तते ।
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003291 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 13 MB |