SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 188
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १९] प्रवचनसारः त्पादादित्रयरूपं द्रव्यलक्षणभूतमस्तिखमवश्यं भावि ॥ १८ ॥ अथास्यात्मनः शुद्धोपयोगानुभावात्स्वयंभुवो भूतस्य कथमिन्द्रियैर्विना ज्ञानानन्दाविति संदेहमुदस्यति पक्खीणघादिकम्मो अणंतवरवीरिओ अधिकतेजो। जादो अणिदिओ सो णाणं सोक्खं च परिणमदि ॥१९॥ प्रक्षीणघातिकर्मा अनन्तवरवीर्योऽधिकतेजाः। जातोऽनिन्द्रियः स ज्ञानं सौख्यं च परिणमति ॥१९॥ अयं खल्वात्मा शुद्धोपयोगसामर्थ्यात् प्रक्षीणघातिकर्मा, क्षायोपशमिकज्ञानदर्शनासंपृक्तभङ्गत्रयेण परिणमति । षट्स्थानगतागुरुलघुकगुणवृद्धिहान्यपेक्षया वा भङ्गत्रयमवबोद्धव्यमिति सूत्रतात्पर्यम् ॥ १८ ॥ एवं सिद्धजीवे द्रव्यार्थिकनयेन नित्यत्वेऽपि विवक्षितपर्यायेगोत्पादव्ययध्रौव्यस्थापनरूपेण द्वितीयस्थले गाथाद्वयं गतम् । अथ तं पूर्वोक्तसर्वज्ञं ये मन्यन्ते ते सम्यग्दृष्टयो भवन्ति, परम्परया मोक्षं च लभन्त इति प्रतिपादयति 'तं सबढ़वरिटं इटें अमरासुरप्पहाणेहि । ये सदहति जीवा तेसिं दुक्खाणि खीयंति ॥ १८*१॥ तं सव्वट्ठवरिटं तं सर्वार्थवरिष्ठं इहें इष्टमभिमतम् । कैः । अमरासुरप्पहाणेहिं अमरासुरप्रधानैः । ये सद्दहति ये श्रद्दधति रोचन्ते जीवा भव्यजीवाः । तेसिं तेषाम् । दुक्खाणि दुःखानि । खीयंति विनाशं गच्छन्ति, इति सूत्रार्थः ॥ १॥ एवं निर्दोषिपरमात्मश्रद्धानान्मोक्षो भवतीति कथनरूपेण तृतीयस्थले गाथा गता ॥ अथास्यात्मनो निर्विकारस्वसंवेदनलक्षणशुद्धोपयोगप्रभावात्सर्वज्ञत्वे सतीन्द्रियैविना कथं ज्ञानानन्दाविति पृष्टे प्रत्युत्तरं ददाति-पक्खीणघादिकम्मो ज्ञानाद्यनन्तचतुष्टयस्वरूपपरमात्मद्रव्यभावनालक्षणशुद्धोपयोगबलेन प्रक्षीणघातिकर्मा सन् । अणंतवरवीरिओ अनन्तवरवीर्यः । पुनरपि किंविष्टः । अहियतेजो तो संसारका ही लोप होजावे, इसलिये यह बात सिद्ध हुई, कि पर्याससे उत्पाद तथा व्यय सिद्ध होते हैं, और द्रव्यपनेसे ध्रुव सिद्ध होता है, इन तीनोंसे ही द्रव्यका अस्तित्व (मौजूदगी) है ॥ १८ ॥ आगे कहते हैं, कि यह आत्मा शुद्धोपयोगके प्रभावसे स्वयंभू तो हुआ, परंतु इंद्रियोंके विना ज्ञान और आनंद इस आत्माके किस तरह होता है, ऐसी शंकाको दूर करते हैं, अर्थात् ये अज्ञानी जीव इन्द्रिय विषयोंके भोगनेमें ही ज्ञान, आनंद मान बैठे हैं, उनके चेतावनेके लिये स्वभावसे उत्पन्न हुए ज्ञान तथा सुखको दिखाते हैं-[सः] वह स्वयंभू भगवान् आत्मा [अतीन्द्रियः जातः 'सन्'] इन्द्रिय ज्ञानसे रहित होता हुआ [ज्ञानं सौख्यं च] अपने और परके प्रकाशने (जानने)वाला ज्ञान तथा आकुलता रहित अपना सुख, इन दोनों स्वभावरूप [परिणमति] परिणमता है । कैसा है भगवान् । [पक्षीणघातिकर्मा] सर्वथा नाश किये हैं, चार घातिया कर्म जिसने अर्थात् जबतक घातियाकर्म १ इस गाथाकी श्रीमत् अमृतचन्द्राचार्यने टीका नहीं की। तात्पर्यवृत्तिमें ही इसका व्याख्यान है। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003289
Book TitlePravachanasara
Original Sutra AuthorN/A
AuthorA N Upadhye
PublisherShrimad Rajchandra Ashram
Publication Year1964
Total Pages612
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size16 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy