Page Text
________________
प्रस्तावना
"महातेजप्रमः सर्व-मङ्गलोल्लासकारणम् ।
अर्हन् गणाश्रयं प्रीणन् , जयताद् वृषभध्वजः॥१॥" गणिततिलकम्
गीर्वाणगीर्गुम्फितो मनोरमविविधच्छन्दोनिबद्धः सपादशतपद्यप्रमितो गणिततिलकसझकोऽयं ग्रन्थः श्रीधराचार्यकृतत्रिशत्याधारेण निर्मित इत्यनुमीयते कतिपयानां पद्यानां साम्यावलोकनेन । अत्र पाटीगणितसम्बन्धिनः सङ्कलितादयो ये विषयाः श्रीपतिभिः करणसूत्रैरुदाहरणैश्च समलवृताः अपश्चिताश्च ते श्रीसिंहतिलकसूरिभिर्व्याख्याताः । सङ्कलनविधौ द्वे पद्धती प्रदर्शिते क्रम उत्क्रमश्चेति । एवं गुणकारविधौ कपाटद्वयसन्धि-तत्स्थ-स्थानविभाग-रूपविभागेति सज्ञकाश्चतस्रः पद्धतयः, वर्गविधौ तिस्रः, घनविधौ चतरस्रश्च । तदतन्तरं प्रथमतया पूर्णाङ्कमाश्रित्य परिकाष्टकं निर्दिश्य भिन्नाङ्कमनुलक्ष्य तथैव कृतम् । तत्पश्चाद् बहवो विषयाः प्रपञ्चिता यत्स्वरूपार्थिभिः प्रेक्ष्यतामाङ्ग्लभाषानिबद्धा मदीया प्रस्तावना ॥
ग्रन्थकृत्परिचितिः
गणिततिलकविधातॄणां श्रीपतिनामधेयानां पितृवंशजातिसम्प्रदायादिप्रकाशनप्रवण उल्लेखो न कापि दृश्यत एतत्पाटीगणितविषयके गणित
१ प्रेक्ष्यतां श्रीविनयचन्द्रसूरिसूत्रितं मल्लिनाथमहाकाव्यम् ।
२ एतन्नामानि यथा-अनुष्टुप् (पृ. ७,९,१०,१२,१५,२४,२७,३७ १,७०,७८ ?,७९,८३, ८५,८६,८७ ); आर्या (३१,८५); इन्द्रवंशा (२१?); इन्द्रवज्रा (५,८,१६,२३,४१,४४,५८); उपजातिः (१-४,७,११,१३,२५,३०,३५,३९,४६,५४,५७,५९-६३,६४,७६,७७,८१-८३,८६, ९०); उपेन्द्रवज्रा (६८,९०); औपच्छन्दसिकम् (४६,८२); तामरसम् (७३); तोटकम् (२०); दोधकम् (६); द्रुतविलम्बितम् (४८); प्रमाणिका (६५); प्रमिताक्षरा (१९,२२), भुजङ्गप्रयातम् (५९); मन्दाक्रान्ता (२९,३४,३५,४५,६६,७१); मात्रासमकम् (३४); मालभारिणी (६); मालिनी (१५,१८,५२,८०,८६); रथोद्धता (७१,८०); वंशस्थविलम् (६४,८१); वसन्ततिलका (९,३७,५१,७३-७५); विद्युन्माला (२३), शशिवदना (२६) शालिनी (१८,३०,४१,७८); शार्दूलविक्रीडितम् (३,४६,४९,५०,६७,६९,७२,७४,७९,८०,८३); शिखरिणी (६); स्रग्विणी (२,३४); स्रग्धरा (४२,४४,५१,५३,५५,६१); खागतम् ("); हरिणी (२१, ५६).
३-४ एतयोः खरूपस्य यन्निरूपणं गणिततिलकवृत्ती विद्यते तत् तु भिन्नं लीलावतीवृत्तिगताद गङ्गाधरकृतात् । एतत्समर्थनार्थमुद्भियते प्रस्तुता पह्निः । सा चेयम्
"अक्कानां पामतो गतिरिति वितर्केणैकस्थानादियोजनं क्रम उत्क्रमस्त्वन्स्यस्थानादियोजनम् ।"
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003174 |
| Book Title | Ganittilakam Savrtuttikam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hiralal R Kapadia |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 214 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 11 MB |