Ganittilakam Savrtuttikam

SR No.: 003174
Original Sutra Author: N/A
Author: Hiralal R Kapadia
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra
Publication Year: 1937
Total Pages: 214
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 11 MB

Page 156

त्रैराशिकम्
अथान्यदुदाहरणमाहसदलकर
भोज (ग) भुजङ्गो विशति बिलेऽङ्गुलमर्धयुतं चेत् । गणक ! घटीत्रिलवेन यदाऽसौ वद समयेन विशेत् कियताऽऽशु ॥ ९४ ॥' न्यासः - सार्धमङ्गुलं प्राक् ( | | ) | साधत्रयहस्ताङ्गुलैश्चतुरशीतिर्न्यस्ता । प्रथमे "छेदनिने "त्यादिना जाता द्विच्छेदास्त्रयः, यथा ( ३ ) । ततः समिच्छया - चतुरशीत्या मध्याङ्क एको गुणितो जाता चतुरशीतिः, अधश्व एकगुणाखयस्त एव, यथा (३) । आद्याङ्कस्य हरत्वात् " कृत्वा परी" त्यादिना उपरि द्वौ, अधश्च त्रयः, यथा ( 3 ) । अत्र कुलिश (पवर्तनेन द्विकाधस्त्रिकस्य त्रिभागे १० एक:, तथा चतुरशीते त्रिभागे अष्टाविंशतिः । तत उपरि द्विगुणा अष्टाविंश - तिर्जाता षट्पञ्चाशत् । अधस्त्रिगुण एकत्रय एव । ततस्त्रिभिर्भागे लब्धं अष्टादश घटिकाः, यथा १८; शेषमुपरि द्वौ पानीयपलपट्या गुणितौ जातं विंशत्यधि(क)शतम् । तस्य त्रिभिर्भागे लब्धं चत्वारिंशत् पलानि, यथा ४० ॥
अथ स्वर्णविषयमुदाहरणमाह
विरचितम् ]
narenः सधरणो ननु हाटकस्य
दुम्मांश्चतुर्दश यदा लभते दलाढ्यान् । द्रम्मैस्तदा वद सखे ! नवतिप्रमाणेaiशोनितैश्च कनकं कियदाप्यते भोः ॥ ९५ ॥
ર
(न्यासः-) {द्र ||3) | "छेद निघ्ने" त्यादि (ना) आद्या के एकोनत्रिंशद् २० द्विच्छेदा, द्वितीया त्रयो द्विच्छेदाः, तृतीयाङ्के भागापवाहजात्या "हर निघ्ने”त्यादिना त्रिच्छेदा एकोनसप्ततिद्विशती, क्रमाद् यथा ( २३|३|२६९ ) । ततः समिच्छया - एकोनसप्ततिद्विशत्या मध्याङ्कं - त्रिकं गुणयेत् । जाता सप्ताधि (का) अष्टशती, अधव त्रिगुणौ द्वौ जाताः षट्, यथा ( ३ ) । ततः प्रथमाङ्कस्य हरत्वात् " कृत्वा परी" त्यादिनोपरि द्वौ, अधश्चैकोनत्रिंशत्, यथा ( ३ ) । ततः कुलि - २५ शापवर्तनेन द्वयोरपवर्ते एकत्रयश्थ, यथा (३/०७ | उपर्येकगुणं तदेव | अधस्त्रिगुणा एकोनत्रिंशत् जाता सप्ताशीतिः । तथा उपर्यङ्के भक्ते लब्धं गद्याणका नव, यथा ९; शेषमुपरि चतुर्विंशतिः, अधश्च सप्ताशीतिः, यथा { } |
१ तामरसम् । एतल्लक्षणं यथा-" इह वद तामरसं नजजा यः” । २ वसन्ततिलका । ३ 'द्विषट्कयोरर्धा०' इति प्रतिभाति ।
७३
-
१५