Page Text
________________
विरचितम् ] हीनवर्गजातिः च्छेदः इह-हीनवर्मजातौ ऊनाङ्कसङ्घटितत्वात् द्विधा स्थाप्य स्थानद्वये अधः कृतांशमूर्ध्वच्छेदः कार्यः । पश्चादेक ऊनेन पृच्छकोपदिष्टेन हीनाङ्केनाहतोगुणितोऽन्यस्य द्वितीयस्थानस्थितस्याधोऽशको द्विच्छेदाङ्कस्य यदर्थं तस्य कृतिःवर्गस्तेन प्रयुक्तसमच्छेदतया युक्तः । पश्चात् सदृशच्छेदपूर्व दृश्येनोनितः पश्चात् सदस्य पदं-मूलं तत्पदम् । तत ऊन-उद्दिष्टन्यूनाङ्कपदं प्रागुक्तान्यदलेन ५ समच्छेदतया अन्वितं-पश्चात् तत्पदमध्ये समच्छेदतया मिलितं भागैः प्रयुक्कैयेषामूर्ध्वाधो विपर्ययः कृतस्तैर्भागहाररीत्या सगुणनादिकयाऽपि भक्तं सब आतं-यल्लब्धं स इष्टराशिरित्यर्थः । अन्यदलान्वितमूनं तत्पदमध्ये क्षेप्तव्यमिति सूत्रे अनुपदिष्टमप्युक्तम् । भागविभक्तमप्युक्तत्वात् ॥ अत्रोद्देशकवृत्ते उदाहरणमाह
त्रिपञ्चभागः शिखिनां षडूनो __ वर्गीकृतः क्रीडति चान्तरागः। दृष्टा निविष्टास्तु वनान्तरे षड्
___ यूथप्रमाणं कथयाशु तेषाम् ॥ ८१ ॥ न्यासेनैवास्य व्याख्या-{३|ऊ/दृ} स्वांशेन-त्रिकेण छेदः पञ्चलक्षणः- १५ उद्धृतः-उपरि नीतो यथोपरि पञ्च, अधस्त्रयः, स्थानद्वये लेख्यौ, यथा {3}} । अनयोर्मध्ये असौ एकोऽङ्कः पञ्चत्रिकलक्षण ऊनेन-पड्भिराहतो जातास्त्रिंशत् त्रिच्छेदाः, यथा {3}। अस्य कृतिः पञ्चविंशतिः । षट्छेदकृतिःषत्रिंशत् । ततः सो"शच्छेदा"वित्यादिना त्रिंशदधश्छेदस्य-त्रिकस त्रिभिरपबर्ते एकः, षट्त्रिंशतस्त्रिभिरपवर्ते द्वादश, ततश्छेदविनिमये यथा {3} । द्वादशगुणा २० त्रिंशजाता षष्ट्यधि(क)त्रिशती, द्वादशगुणास्त्रयो जाताः षट्त्रिंशत् , यथा . {२३६} | पराङ्क एकगुणस्तथैव । समच्छेदत्वात् षष्ट्यधि(क)त्रिशतीमध्ये पश्चविंशतिक्षेपे जाता पञ्चाशीत्यधि(क)त्रिशती षट्त्रिंशच्छेदा, यथा {३६५} । दृश्येन-षट्वेन एकच्छेदेन ऊनितस्तथाहि-"अंशच्छेदा" वित्यादिना छेदविनिमये यथा { 5}। पूर्वाङ्क एकगुणः स एव । पराङ्के पत्रिंशद्गुणाः षड् जाता २५ पोडशाधि(क)द्विशती, पत्रिंशद्गुण एकः षट्त्रिंशत् , यथा {२३६} । “कृतसमहरराश्योरंशविश्लेषमाहु"रित्युक्त्या पश्चाशीत्यधि(क)त्रिशतीमध्यात् षोडशाधि(क)द्विशतविश्लेषे शेषमेकोनसप्ततिशतं पत्रिंशत् , यथा { १६६} । तत्पदं तयोः प्रालिखितयोरङ्कयोः यथोक्तं मूलं "विषमसमे" त्यादिनोपरि त्रयोदश,
१ उपजातिः।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003174 |
| Book Title | Ganittilakam Savrtuttikam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hiralal R Kapadia |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 214 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 11 MB |