Ganittilakam Savrtuttikam

SR No.: 003174
Original Sutra Author: N/A
Author: Hiralal R Kapadia
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra
Publication Year: 1937
Total Pages: 214
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 11 MB

Page 139

: गणिततिलकम्
[श्रीपतिश्वत्वारो जाताः पञ्च, स्वनिघ्नं पश्चगुणाः पञ्च जाता पञ्चविंशतिः, यथा {२५}। लब्धं करियूथप्रमाणम् ॥ __ अस घटना-पञ्चविंशतिमध्ये स्तम्बे एकः। शेषस्य चतुर्विंशतेः षडंशश्चत्वारः
सरसि । शेषस्य विंशतः पञ्चमांशश्चत्वारः पर्वते । शेषस्य षोडशक(स्य) पादश्चत्वारः ५सिंहभीतस्तथा पूर्वस्य प्रथमाङ्कस्य पञ्चविंशतेर्मूलं पञ्च तैरभ्युपेतो-युक्तः दृष्टाश्च सप्त, यथा । एषां योगे पञ्चविंशतिः ॥ __ अथ द्वितीयोदाहरणमाह
मधुकरयुगं दृष्टं पद्मे परागपिशङ्गितं
करिवरकटे शेषादध जगाम ससप्तकम् । पदमथ गतं तयूथस्य कणनवमल्लिका
भ्रमरमिथुनं दृष्टं भ्रातर्वदालिकदम्बकम् ॥' न्यासेनैवास्य व्याख्या- मू । अत्र भागानुबन्धत्वात् “छेदनं छेदनेने"त्यादिना ऊर्ध्व द्वे छेदे अधः सप्तच्छेदेन हन्यात् जाताश्चतुर्दश । सांश
काधोहरेण-सैकसप्तकेन आद्यांशमेकं हन्यात । जाता अष्टौ चतुर्दशच्छेदाः, १५ यथा {१४} । ततो रूपस्यैकच्छेदस्य "अंशच्छेदा"वित्यादिना छेदविनिमये
{5:1.} । एकगुणं तदेव । चतुर्दशगुणावेकको जातं चतुर्दशद्वितयं रूपस्थाने, यथा {१४} । एतन्मध्यादष्टांशपाते जातं षट् चतुर्दशच्छेदरूपम् , यथा {१६} । अनयोरर्धापवर्ते उपरि त्रयः, अधश्च सप्त, यथा {3} । एतनिरंशरूपम् । आहतिस्तु अन्यांशाभावानात्र । अस्य हरत्वात् "कृत्वा परीवर्तन"२० मित्यादिना उपरि सप्त, अधस्त्रयः, यथा {} । ततो दृश्यस्य-द्विकस्य सङ्गु
णना । जाताश्चतुर्दश, एकगुणास्त्रयस्त एव, यथा {१४} । तथा मूलमेकस्य सप्तगुणं जाताः सप्त, एकगुणास्त्रयस्त एव, यथा {3}} । एतेन निरंशरूपाहतिर्भ(भक्तदृश्यमूले इति जातम् । ततः पदस्य-सप्तकस्य यंशकता अर्ध न घटते,
तदर्ध छेदस्याधस्त्रिको द्विगुणो जाताः पट्छेदाः सप्त । ततो द्वयोरङ्कयोर्वर्ग २५ उपरि एकोनपञ्चाशत् , अधश्च पट्त्रिंशत् , यथा {१६} । ततः पट्त्रिंशतस्त्रिभिरपवर्ते द्वादश । दृश्यावश्छेदस्त्रिकस्य त्रिभिरपवर्ते एकः । ततो"शच्छेदा". वित्यादिना छेद विनिमये, यथा {१६} । एकगुणं तदेव । द्वादश१ हरिणी।
- ११४
१२