________________
प्रकाशिका टीका-सप्तमवक्षस्कारः सू. ८ दूरासन्नादिनिरूपणम् गौतम ! अणुरपि सर्वाभ्यन्तर मण्डलक्षेत्रावभासनापेक्षया, बारापि सर्वबाह्य मण्डलक्षेत्राव भासनापेक्षया क्रियते । ऊर्ध्वाधतिर्यक् सूत्रनिरूपणं सूत्रकारोऽनन्तरमेव करिष्यति, अतोऽत्र तस्य निरूपणं न क्रियते । 'साणं भंते ! किं आई कजइ, मज्झे कज्जइ, पज्जवसाणे कज्जइ ? गोयमा ! आईपि कज्जइ मज्झेवि कन्जइ पज्जवसाणे वि काजइ' सा खलु भदन्त ! क्रिया किमादौ क्रयते, मध्ये क्रियते, पर्यवसाने क्रियते ? गौतम ! पष्टिमुहूर्तप्रमाणस्य मण्डल. हुई वहां की जाती है या परम्परावगाढरूप हुई वहां की जाती है ? इसके उत्तरमें प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! वह क्रिया वहां अनन्तरावगाढरूप हुई ही की जाती है परम्पराबगाढरूप हुइ क्रिया वहां नहीं की जाती है हे भदन्त ! अणुरूप वह भवभासनादिरूप क्रिया वहां की जाती है या बादर रूप अवभासनादि क्रिया वहां जाती है? सर्वाभ्यन्तर मण्डल क्षेत्र की अवभासना की अपेक्षा उस अवभासनादि क्रिया में अणुरूपता और सर्वबाह्य मंडल क्षेत्र की अवमासना की अपेक्षा बादरता कही गई है। उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! सर्वाभ्यन्तर मण्डल क्षेत्र की अवभासना को अपेक्षा अणु भो और सर्वबाह्य मंडल क्षेत्र की अवमासना की अपेक्षा बादर भी अवमासनादिक क्रिया वहां की जाती है। उर्ध्व अधः और तिर्यक सूत्रों का निरूपण सूत्रकार अभी करने वाले हैं इस कारण वहाँ उनका निरूपण हम नहीं कर रहे हैं। ___ 'साणं भंते ! किं आई कज्जा मज्झे कज्जइ, पज्जवसाणे कज्जह, गोयमा आईपि कज्जइ, मज्झे वि कज्जइ, पज्जवसाणे वि कज्जह' हे भदन्त ! वह अव. भासनादिरूप क्रिया वहां पहिले की जाती है? या मध्य में की जाती है ? या अन्त में की जाती है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा! आइंपि कज्जा આવે છે અથવા પરંપરાગાઢ રૂપમાં ત્યાં કરવામાં આવે છે? એના જવાબમાં પ્રભુ કહે છે–હે ગૌતમ ! તે કિયા ત્યાં અનંતરાવગાઢ રૂપમાં ત્યાં કરવામાં આવે છે. પરંપરાવગાઢ રૂપમાં ત્યાં તે ક્રિયા કરવામાં આવર્તી નથી. હે ભદંત ! અણુરૂપ તે અવભાસનાદિરૂપ ક્રિયા ત્યાં કરવામાં આવે છે–અથવા બાદરરૂપ અવભાસનદિ ક્રિયા ત્યાં ઠરમામાં આવે છે? સર્વાત્યંતરમંડળ ક્ષેત્રની અવાસનાની અપેક્ષાએ તે અવભાસનાદિ ક્રિયામાં અણુરૂપતા અને સર્વ બાહ્યમંડળ ક્ષેત્રની અવભાસનાની અપેક્ષાએ બાદરતા કહેવામાં આવી છે. જવાબમાં પ્રભુ કહે છે. હે ગૌતમ ! સર્વાત્યંતરમંડળ લેત્રની અવભાસનાની અપેક્ષાએ અણુ પણ અને સબાહ્યમંડળ ક્ષેત્રની અવભાસનાની અપેક્ષાએ બાદર પણ અવભાસનાદિ ક્રિયા કરવામાં આવે છે. ઊર્ધ્વ અધઃ અને તિયક સૂનું નિરૂપણું સૂત્રકાર હમણું કરે છે એથી ત્યાં તેમનું નિરૂપણ અમે કરી શકતા નથી.
'सा णं भंते ! किं आई किज्जइ मज्झे कज्जइ पज्जवसाणे कज्जइ, गोयमा ! आईवि कज्जइ, मझे वि कज्जइ, पज्जवसाणे वि कज्जई' मत! ते मनाना ३५ लिया त्या પહેલાં કરવામાં આવે છે? અથવા મધ્યમાં કરવામાં આવે છે? અથવા અંતમાં કરવામાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org