________________
१३७
प्रकाशिका टीका - चतुर्थवक्षस्कारः सू० १५ निषधवर्षधरपर्वत निरूपणम् कमलानामायामविष्कम्भरूपप्रमाणस्य महापद्मइदगतपद्मेभ्यो द्विगुणत्वेन विरोधापत्तेः, हृदस्य प्रमाणमुद्वेधरूपं बोध्यम् आयामविष्कम्भयोः पृथगुक्तत्वादिति, 'अट्ठो जाव तिगिंछिवण्णाई' अर्थः नामार्थस्तस्य वक्तव्यः स चैवम् अथ केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते इत्यादि प्राग्वत् यावत् यावत्पदेन तत्र बहूनि उत्पलकुमुद सुभगसौगन्धिक पुण्डरीक शतपत्र सहस्रपत्राणि फलानि केस रोपचितानि' इति सङ्ग्राह्यम् । पुष्परजोवर्णानि तेन पुष्परजः प्रधानस्वादयं पुष्परजोहदइत्येवमुच्यते, 'धिई य इत्थ देवी पलिओक्महिईया परिवसई' धृतिश्वात्र देवी अधिष्ठातृदेव परिवसति सा कीदृशी ? इत्याह- महर्द्धिका यावत् पल्योपमस्थितिका 'महर्द्धिका' इत्यारभ्य पल्योपमस्थितिकेति पर्यन्तानां शब्दानामत्र सङ्ग्रहो बोध्यः, सच सार्थोऽष्टमसूत्राद्बोध्यः शेषं प्राग्वत्, 'से तेणद्वेणं गोयमा ! एवं बुच्चइ तिर्गिछिद २' अथ तेनार्थेन गौतम ! एवमुच्यते पुष्परजोहुदः २ इति ॥ ०१५ ||
धृति देवी के कमलों का यहां पर भी जानना चाहिये यहां इस प्रमाण शब्द से इनका आयाम विष्कम्भ रूप प्रमाण नहीं समझना चाहिये क्योंकि वह तो महापद्महूद्गत कमलों के प्रमाण से द्विगुणा कहा गया है तथा ह्रद का जो यहां प्रमाण कहा गया है वह उद्वेध का प्रमाण कहा गया है ऐसा जानना चाहिये आयाम और विष्कम्भ का जो प्रमाण कहा गया है वह तो पृथक रूप से सूत्रकारने स्वयं ही ऊपर में कह दिया है अर्थ शब्द से " हे भदन्त ! इस जलाaat आप किस कारण से तिगिच्छिद्रह ऐसा कहा है यहां गौतम का प्रश्न लिया गया है । इसपर ऐसा प्रभुकी ओर से उत्तर दिया गया है कि हे गौतम! यहां पर तिमिछिद्रह के वर्ण जैसे उत्पल आदि होते हैं तथा (घिई अ इत्थदेवी महिडिया जाय पलिओ महिईआ परिवसह, से तेणद्वेगं गोधना ! एवं बुच्चइ तिििछ २) यहां पर महर्द्धिक यावत् एक पल्योपमकी स्थिति वाली घृती
પદ્મદગત કમળેાની પ્રમાણ સખ્યા ૧ કરોડ, ૨૦ લાખ, ૫૦ હજાર ૧ સે ૨૦ જેટલી કહેવામાં આવેલી છે તેા ધૃતિ દેવીના કમળાનું પ્રમાણુ અત્રે આટલું જાણી લેવુ જોઇએ. અહી’ એ પ્રમાણુ શબ્દથી એમનું આયામ વિધ્યુંભ રૂપ પ્રમાણુ સમજવુ નહિ જોઇએ. કેમકે તે તેા મહા પદ્મહૃદંગત કમળાના પ્રમાણથી ખમણુ કહેવામાં આવેલ છે. તેમજ હદનુ જે અત્રે પ્રમાણુ સ્પષ્ટ કરવામાં આવેલ છે તે તેના ઉદ્વેધનું પ્રમાણ કહેવામાં આવેલ છે એવુ જાણવુ જોઇએ. આયામ અને વિષ્ય ભનુ જે પ્રમાણ કહેવામાં આવેલ છે તે તે પૃથક્ રૂપમાં સૂત્રકારે પાતે જ ઉપર સ્પષ્ટ કરી દીધું છે. અ શબ્દથી હુ ભટ્ઠત ! એ જલાશયને આપશ્રીએ શા કારણથી તિગિષ્ટિ દ્રઢુ એ નામથી સમાધિત કરેલ છે ? ' એવે અત્રે. ગૌતમના પ્રશ્ન ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. પ્રભુ તરફથી એ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં આ પ્રમાણે કહેવામાં આવેલ છે કે હૈ ગૌતમ ! અહીં તિગિષ્ટિ દ્રહના વણુ જેવા ઉત્પલે વગેરે હાય छे. ते 'धिई इत्थ देवी महिड्डिया जाव पलिश्रवमट्टिईआ परिवस. से तेणट्टेणं
ज० १८
Jain Education International
-
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org