________________
युक्त्यनुशासनं ।
र्थः । तस्मिन्न सत्यं वीर ! भगवन्निति व्याख्यानं । अथवा तवेदं मतं तावकं तद् द्वेषीति तावकद्वेषी सदाद्ये कान्तवादस्तस्मिन्न सत्यमेकांततः साधयितुं शक्यत इति व्याख्येयं ।
यथा सत्यं न संभवति तथा कर्त्ता शुभस्याशुभस्य वा कर्मणः, कार्य च शुभमशुभं वा तद् द्विषां न घटत इति प्रतिपादयति-कालान्तरस्थे क्षणिके ध्रुवे वाऽपृथक्पृथक्त्वावचनीयतायाम् । विकारहानेर्न च कर्त्तृकार्ये
वृथा श्रमोऽयं जिन ! विद्विषां ते॥ ३४ ॥
टीका - वस्तुनो जन्मकालादन्यः कालः कालान्तरं तत्र तिष्ठतीति कालांतरस्थं तस्मिन्वस्तुनि प्रतिज्ञायमानेऽपि न कर्त्ता कश्चिदुपपद्यते, क्षणिके ध्रुवे वा । वाशब्द इवार्थस्तेनेदमुक्तं भवति, यथा क्षणिके निरन्वयविनाशिनि वहिरन्तश्च वस्तुनि न कर्त्ताऽस्ति क्रपयौगपद्यविरोधःत् क्रियाया एवासंभवात् । यथा च ध्रुवे कूटस्थे नित्ये निरतिशये पुरुषे सति न कर्त्ता विद्यते तथा कालांतरस्थेपि अपरिणामिनि पदार्थे न कश्चित्क र्त्ता संभवति, कर्तुरभावे च न कार्य स्वयं समीहितं सिध्यति कर्तृनान्तरीयकत्वात्कार्यस्येति । कुत एतदिति चेत्, विकारहार्विकारः परिणामः स्वयमवस्थितस्य द्रव्यस्य पूर्वाकारपरित्यागाजहदुत्तरोत्तराकारोत्पादस्तस्य हाfarararaat विकारहानेरिति हेतुनिर्देशः । विकारो हि विनिवर्त्तमान:
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
