________________
M
मंदीस्त्र-सीमापा कुप्पवयण-ओसण्णेहिं भाविया एवमेव भावकुडा ।
संविग्गेहिं पसत्या, वम्माऽवम्माय वह चेव ॥७॥
कुटाः घटाः । ते च तावद् द्विविधाः-एके पापाकोत्तीर्णा नूतना अव्याप्रियंमा णत्वादवापि पुष्प -जल तैलादिनाऽभाविताः, अन्ये तु व्याप्रियमाणत्वाद् भाविताः । तत्र भाविताः द्विविधा:-सुरमिपाटलाकुसुम-पट्टवासादिप्रशस्तवस्तुभिर्भाविताः प्रशस्तभाविताः १ सुरा-तैलाचप्रशस्तवस्तुमावितात्वप्रस्तिमाविताः २ ॥५॥
प्रशस्तभाविताः पुनरपि द्विविधाः-तद्भावं वमयितुं शक्या वाम्याः, तद्विपरीतास्त्ववाम्याः । एवमप्रशस्तभाविता अपि- वाम्याऽवाम्यभेदद्वयादेव द्विविधाः । तत्र ये प्रशस्तवाम्या प्रशस्तभावं वयितुं शक्यास्तेऽप्राथा भवन्ति, अनादेयाः मसुन्दरा इति यावत् । तथा येऽप्रशस्तभावे वमयितुमशक्याः अप्रशस्तावाम्यास्तेऽप्यग्राह्या भवन्ति । "तप्पडिवक्खा मवे गेम" त्ति तेषां प्रशस्तवाम्यानामप्रशस्तावाम्यानां च ये प्रतिपक्षाः-प्रशस्तावाम्या अप्रशस्त. वाम्याश्च ते 'ग्राह्या' आदेयाः सुन्दरा भवन्ति ॥६॥
तदेवं द्रव्यकुटास्तावत् प्ररूपिताः । भावकुटा अपि प्रशस्ता-ऽप्रशस्तगुणजलाधारस्वात् शिष्यजीवा एवमेव भाविता-ऽभावितादिभेदाद् द्रष्टव्याः । केवलमत्र पक्षे कुप्रवचना-वसन्नादिभिर्मविता भप्रशस्तभाविता उच्यन्त इत्यध्याहारः। ये तु संविग्नरेव साधुभिर्भावितास्ते 'प्रशस्ताः' प्रशस्तभाविता इत्यर्थः । “बम्माऽवम्माय तह चेव" :त्ति वाम्याऽवाम्यभावना यथा द्रव्यकुट पक्षे तथैव भावकुटपक्षेऽपि देन्यावासा वम् प्रशस्त माविता पाया- अप्रशस्तभावितास्त्ववाम्याः एते उभयेऽप्यप्रामाः, उकी विपरीतास्तु प्राद्या इति ॥७॥ तदेवमुक्तो भावितकुटमा अथाभावितकुटपक्षमधिकृत्याह
जे उण अभाविया ते चउविहा अह विमो गमोअन्नौ । छिद्दकुड भिन्नखेडे सगले य परूषणा तेसिं ॥८॥
ये पुनरभाविताः कुटास्ते छिद्र-भिन्न-खण्ड-सकलमेदाच्चतुर्विधाः । अथवा कुटोदाहरणस्थ भाविता- ऽभावितनिरपेक्ष एवायमन्यश्छिद्र-भिन्नादिको 'गमः' प्रकारो वर्तते । तमेवाह-छिदकुडे' स्यादि, इह 'कुटः' घटः कोऽपि तावत् छिद्रः भवति, बुध्ने सच्छिद्रो भवतीत्यर्थः १ अन्यस्तु भिन्नः राजिमान् भवति २ तृतीयस्तु खण्डः भग्नकर्णः ३ चतुर्थस्तु सकलः परिपूर्ण एवेति । एतेषां च चतुर्णामपि. कुटमेदानां दार्टान्तिकमधिकृत्य प्ररूपणा स्वयमेव कार्या, यथा-कोऽपि शिष्या भुतप्रहणमाश्रित्य छिद्रघटकल्पो मवति, कश्चित्तु भिन्नघटकल्प इत्यादि वाच्यमिति ॥८॥ अथ क्रमप्राप्तं चालन्युदाहरणमभिघित्सुर्मुद्गशैल-च्छिद्रकुट-चालन्युदाहरणानां परस्पराभेदोद्भावकशिष्यमतं च निराचिकीर्षुराह
SXYarty
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org