Page Text
________________
२०४
श्रीमद्रराजचन्द्रजैनशास्त्रमालायाम् ।
णतिः, परापवादपरिणतिश्चेति पञ्चाशुभा भावा द्रव्यपापास्रवस्य निमित्तमात्रत्वेन कारणभूतत्वात्तदास्रवक्षणादृवं भावपापासवः । तन्निमित्तोऽशुभकर्मपरिणामो योगद्वारेण प्रविशतां पुद्गलानां द्रव्यपापास्रव इति ॥१३९॥ पापास्रवभूतभावप्रपञ्चाख्यानमेतत् ;सण्णाओ य तिलेस्ता इंदियवसदा य अत्तरदाणि । णाणं च दुप्पउत्तं मोहो पावप्पदा होति ॥ १४० ॥ __ संज्ञाश्च त्रिलेश्या इन्द्रियवशता चातरौद्रे ।
ज्ञानं च दुःप्रयुक्तं मोहः पापप्रदा भवन्ति ॥ १४० ।। तीव्रमोहविपाकप्रभवा आहारभयमैथुनपरिग्रहसंज्ञास्तीवकषायोदयानुरंजितयोगप्रवृत्तिरूपाः कृष्णनीलकापोतलेश्यास्तिस्रः । रागद्वेषोदयप्रकर्षादिन्द्रियाधीनत्वरागद्वेषोद्रेकात्प्रियपरिणतिश्चेति पापस्स य आसवं कुणदि इयं पंचप्रकारा परिणति व्यपापास्रवकारणभूता भावपापास्रवो भण्यते भावपापास्रवनिमित्तेन मनोवचनकाययोगद्वारेणागतं द्रव्यकर्म द्रव्यपापास्रव इति सूत्रार्थः ।। १३९ ।। अथ भावपापास्रवस्य विस्तरं कथयति;-सण्णाओ आहारादिसंज्ञारहितशुद्धचैतन्यपरिणतेभिन्नाश्चतस्र आहारभयमैथुनपरिग्रहसंज्ञा तिलेस्सा कषाययोगद्वयाभावरूपविशुद्धचैतन्यप्रकाशात्पृथग्भूताः कषायोदयरंजितयोगप्रवृत्तिलक्षणास्तिस्रः कृष्णनीलकापोतलेश्याः इंदियवसदा य स्वाधीनातीन्द्रियसुखास्वादपरिणतेः प्रच्छादिका पंचेंद्रियविषयाधीनता अट्टरुदाणि समस्तविभावाकांक्षारहितशुद्धचैतन्यभावनायाः प्रतिबंधकं इष्टसंयोगानिष्टवियोगव्याधिविनाशभोगनिदानकांक्षारूपेणोद्रे कभावप्रचुरं चतुर्विधमार्तध्यानं क्रोधावेशरहितशुद्धात्मानुभूतिभावनायाः पृथग्भूतं क्रूरचित्तोत्पन्नं हिंसानृतस्तेयविषयसंरक्षणानंदरूपं चतुर्विधं रौद्रध्यानं च णाणं च दुप्प उत्तं शुभशुद्धोपयोगद्वयं विहाय मिथ्यात्वरागाद्यधीनत्वेनान्यत्र दुष्टभावे प्रवृत्तं दुःप्रयुक्तं ज्ञानं । मोहो मोहोदयजनितममत्वादिविकल्पजालवर्जितस्वसंवित्तेविनाशको दर्शनचारित्र[ आसवं ] आस्रव [ करोति ] करता है। भावार्थ-विषय कषायादिक अशुभक्रियाओंसे जीवके अशुभपरिणति होती है, उसको भावपापास्रव कहते हैं । उसी भावपापास्रवका निमित्त पाकर पुद्गलवर्गणारूप द्रव्यकर्म आते हैं । योगोंके द्वारसे उसका नाम द्रव्यपापास्रव है ॥ १३९ ॥ आगे पापास्रवके कारणभूत भाव विस्तारसे दिखाते हैं;--[ संज्ञाः ] चार संज्ञा [ च ] और [त्रिलेश्याः ] तीन लेश्या [ च ) और [ इन्द्रियवशता ] इन्द्रियोंके आधीन होना [च ] तथा [ आर्तरौद्रे ] आर्त और रौद्रध्यान और [ दुःप्रयुक्तं ज्ञानं ] सकियाके अतिरिक्त असत्क्रियाओंमें ज्ञानका लगाना तथा [ मोहः ] दर्शनमोहनीय, चारित्र
१ 'अट्टरुहाणि' इत्यपि पाठः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002941 |
| Book Title | Panchastikaya |
| Original Sutra Author | Kundkundacharya |
| Author | |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 294 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |