________________
॥ पञ्चमो विमर्शः॥
३७७ श्रा प्रमाणे लग्नने श्राश्रीने समय लाववानी रीत कही. हवे तेनी प्रतीतिने माटे बे श्लोके करीने समयने श्राश्रीने लग्न लाववानी रीत बतावे ओ.त्यक्त्वार्कनोग्यं च पलात्मकालानागादिनोग्यं तरणौ निदध्यात् । क्रमेण शेषानुदयान् विशोध्य, राशीन्यसेत्तत्प्रमिताँश्च जानौ ॥१॥
अर्थ-पळरूप करेला काळमांथी सूर्य नोग्य बाद करवं. पछी अंशादिक नोग्यने सूर्यमां नाखवु. पनी अनुक्रमे शेष उदयोने शोधी ( बाद करी) तेटली राशिने सूर्यमां नाखवी.
कोश्क माणस घमी, पळ विगेरे इष्ट काळ बोलीने प्रश्न करे के-“ए वखते कयुं लग्न, अंश विगेरे बे." ते वखते तेणे कहेली घमी विगेरे सर्वना पळो करवा. पड़ी ते पळरूप करेला काळमाथी सूर्य नोग्य जेटला पळो होय तेटला बाद करवा. पठी अयनांशो सहित स्पष्ट करेला सूर्ये जे राशि आक्रांत करी होय ते राशिनुं शेष रहेलुं जे अंश, कळा अने विकळारूप सूर्य नोग्य होय तेने सूर्यमां अने सायनांश स्पष्ट करेला सूर्यमांज नाखवू, एटले के ते राशि संपूर्ण करीने लखवी. त्यारपनी ते पळरूप करेला काळमाथी सूर्ये आक्रांत करेली राशिनी पतीनां पळरूप लग्नो (पीनां लग्नोना पळो) जेटलां नीकळे तेटलां काढीने तेटली राशिनो अंक सूर्यना अंकमां नाखवो.
शेषादथ खगुण ३० गुणाद विशुद्धोदयहृतादवातेन । जागादिना सनाथो दिननाथो निरयनांशको लग्नम् ॥ २ ॥ अर्थ-त्यारपती शेषने ३० वझे गुणवा. पी तेने अशुछ उदय ( लग्न )वमे नाग देतां प्राप्त श्रयेला (लाधेला) अंशादिकवमे सूर्यने सहित करवो. पनी ते सूर्यने अयनांश रहित करवो. एम करवाथी लग्न आवशे.
त्यारपती ( एटले पळरूप लग्नो काढ्या परी) शेष रहेला एटले के जे शेषमाथी लग्न शोधी न शकाय (राशि काढी न शकाय) तेवा शेषने ३० वझे गुणवा. तेने अशुद्ध (नहीं शोधेला-नहीं बाद करेला ) लग्नना मानवमे नाग देतां जे अंश, कळा अने विकळा लाधे तेने सूर्यमां नाखवा. पनी तेमांथी अयनांशो बाद करवा. शेष रहे ते श्ष्ट काळे स्पष्ट लग्न अने नवांशक थया.
आ उदाहरण पहेला प्रकारमा नावे बे.-कोइए घमी १३, पळ ३१ कह्या. तेना पळो कर्या त्यारे ०१२ पळो थया. तेमांश्री सूर्य नोग्य २४३ पळो बाद को. शेष ५७० रह्या. हवे अयनांशो सहित करेखो स्पष्ट सूर्य राशि १-१-३७-३० जे. तेमां वृष राशिनुं
आ.१८
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org