________________
१२४८
जयोदय-महाकाव्यम्
|४-६
सहसा सह सारेणापदूषणमभूषणम् ।
जातरूपमसौ भेजे रेजे स्वगुणपूषणः ॥४॥ सहसेत्यादि-असौ जयकुमारः सहसा शीघ्रमेव सारेण उत्साहेन सह वर्तमानम् अपदूषणं दोषवजितम् अभूषणं च वेषभूषावजितं जातरूपं दिगम्बरत्वं भेजे धृतवान् सन् स्वगुणानां क्षमादीनां पूषेव सूर्य इव णः निर्णयकारकः सन् शुशुभे ॥४॥
सदाचारविहीनोऽपि सदाचारपरायणः ।
स राजापि तपस्वी सन् समक्षोऽप्यक्षरोधकः ॥५॥ सदाचारेत्यादि-सदा निरन्तरं यश्चारः पर्यटनं व्यर्थ भ्रमणं तेन विहीनः सन्नफि सवाचार एव परायण इति विरोधस्तस्मात् सदाचारे ध्यानस्वाध्यायादिलक्षणे परायणः तत्पर इत्यर्थः । समक्षः अपि पवित्रेन्द्रियः सन्नपि अक्षाणां रोधकः परिहारक इति विरोध. स्तस्मात् समक्षः सर्वसाधारणानां गोचरः, यद्वा सम्यग् अक्ष आत्मा स समक्षः सन् अक्षरोधकः इन्द्रियविजयी इत्यर्थः। स राजा पृथ्वीपालकः सन्नपि तपस्वीति विरोधस्तस्मात् स राजा शोभनशरीरः सन् तपस्वी जातः ॥५॥
हरेयैवेरया व्याप्तं भोगिनामधिनायकः । अहीनः सर्पवत् तावत् कञ्चुकं परिमुक्तवान् ॥६॥
अर्थान्तर-कमलोंको विकसित करनेके लिये सूर्यने कुमुदसमूहको स्वीकृत नहीं किया, किन्तु सानुग्रहता-शिखरोंके संग्रहसे सुशोभित उदयाचलको प्राप्त कर वह तपोधन-धर्मधन-धर्माधिकारी हो गया ॥३॥
अर्थ-जयकुमारने शीघ्र ही उत्साहसे सहित, दोषरहित एवं आभूषणरहित दिगम्बर मुद्राको धारण किया और आत्मगुणोंके सूर्यके समान निर्णायक हो सुशोभित होने लगे ॥४॥ ___अर्थ-वह मुनि जयकुमार सदाचार-निरन्तर परिभ्रमणसे रहित होकर भी सदाचारपरायण थे, निरन्तर परिभ्रमण करने में तत्पर रहते थे (परिहार पक्ष में ध्यान-स्वाध्याय आदि समीचीन आचार-आचरणमें तत्पर थे), राजा होकर भी तपस्वी थे (परिहार पक्षमें राजा-सुन्दर शरीर वाले होकर भी तपस्वी थे) और समक्ष-पञ्चेन्द्रियोंसे सहित होकर भी अक्षरोधक-इन्द्रियोंका निरोध करनेवाले थे (परिहार पक्ष में समक्ष-सर्वसाधारणके गोचर-मिलनेके योग्य अथवा समीचीन अक्ष-आत्मासे सहित थे.) ॥५॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org