________________
८९-९० ] द्वाविंशः सर्गः
१०५१ तत्पादेत्यादि-विश्वस्मिन्नेको भानुः सूर्य इव यस्तस्य विश्वकभानोर्जयकुमारस्य सन्ध्येव सदानुरागिणी यथा सन्ध्या रागवती भवति तथा सा प्रोतिमती। तस्य जयस्य पादावेव पद्म तयोरने लगन् यः परागः स यस्या अस्तीति भूत्वा तस्मिन् सुप्ते सति शायिनी शयनकतस्मात् पूर्व पुनः प्रबुद्धा सती किल तस्यानुयायिनी अनुसरणकों बभूव किल ॥८॥
जयः समुद्रः समुदायिभावादियं घटोनी गुणसम्पदा वा । मयान्वयाचारितया च वारिप्रचारिताप्यत्र रयादधारि ॥८९॥
जय इत्यादि-समुदायो यस्मास्तीति समुदायो तस्य भावाद् जयो मुद्रया सहितः समुद्रो यद्वा शोभनस्योदकस्यायो यस्यास्तीति तस्य भावात् समुद्रो वारिधिः । इयं सुलोचना घटवत्पृथुलाकारौ ऊधसौ स्तनौ यस्याः सा घटोनी गुणानां शीलादीनां च सम्पदा च यस्याः सा, अत्रापि पुनर्मया कविना भूरामलेनान्वयाचारितयानुकूलाचरणकारितया कृत्वा वारिप्रचारिता तयोश्चरित्रसंघटनरूपप्रचारकारिताऽधारि स्वीकृता। अथवा समुद्रं घटसद्धावं गुणं चेति समवायिकारणमासाथ वारिप्रचारिता वा स्वीकृता ॥८९॥
जयः कराशी राजितो वारोचितात्र सापि ।
कविताश्रयदोहानयेऽघस्य श्रमो ममापि ॥१०॥ जय इत्यादि-जयो नाम चरितनायको राजा, स करस्य नाम पृथिव्याः षष्ठांशस्याशीर्यस्य स कराशी राजितः शोभितोऽभूत् । अत्र पुनः सापि सुलोचना नाम वारा नवयौवने
अर्थ-जयकुमार समस्त संसारके अद्वितीय सूर्य रूप थे और सुलोचना सदानुरागिणी-सदा लालिमासे सहित ( पक्षमें सदा प्रेमसे सहित) सन्ध्या थी अथवा उनके चरण कमलोंके अग्रभागमें लगी पराग रूप थी। वह जयकुमारके सोनेके पश्चात् सोती थी और उठनेके पूर्व जागती थी, इस तरह वह सदा अनुगामिनी रहती थी॥८८||
अर्थ-समुदायिभावात-समुदायसे युक्त होनेके कारण अथवा समीचीन उदक-जलकी आयरूप होनेसे जयकुमार समुद्र थे और घटके समान उन्नत स्तनोंको धारण करनेवाली सुलोचना शीलादि गुणोंकी सम्पदा थी, अतः अनुकूल आचरण करने वाले इन दोनोंका मैंने चरित्र चित्रण किया है । अथवा जयकुमार समुद्र थे और सुलोचना स्तनरूप घटों तथा शीलादि गुणरूपी गुण रज्जुसे सहित थी, अतः मैंने वारिप्रचारिता-पानीमें संचार करना स्वीकृत किया ॥८९॥ ___अर्थ-इस जगत्में जयकुमार कराशीः-टेक्सको आशा रखते हुए सुशोभित थे और वह बाला सुलोचना भी उचित थी अथवा नवयौवनवती होनेसे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org