________________
व्यञ्जनावग्रहविवरणम् । कुतो ! यस्माच्छब्दसामान्येऽवगृहीते सति बुद्ध्या तद्विशेषो मृग्यते । न चेत् , सूत्रमनर्थकम्-यन्न तु जानीते न(क) एप शन्द इति ॥२५९।। उच्यते--
संवत्थ देसयंतो सदो सहो त्ति भासओ भणति ।
इधरा ण समयमेत्ते सहो त्ति विसेसणं जुत्तं ॥२६॥
सन्चत्य गाहा । इह ननूक्तं सर्वत्र देशेयत्(देशयन् ) सूत्रकारः शब्द इति ब्रूते । अन्यथा न समयमात्रेण शब्द इति विशेषविज्ञानमस्ति । स व्यवहारावग्रहाभिप्रायोऽवायमिति वश्यामः ॥२६॥
अधव मृते च्चिय भणितं जघ कोइ सुणेज्ज सद्दमबत्तं ।
अव्वत्तमणिदेसं सामण्णं कप्पणारहितं ॥२६॥
अथव गाहा । अथवा सूत्र एवापदिष्टम् “से जहाणामए केइ अव्वत्तं सदं सुणेज्जा" नन्दी५८]त्ति । तच्चत्र) [अव्यक्तमिति] किमुक्तं भवति ? अव्यक्तमनिर्देश्य सामान्य विकल्पनारहितमित्यर्थः । अवग्रहस्याऽनाकारोपयोगान्तर्भावाद् , अनाकारोपयोगस्य चाव्यक्तविषयत्वात् सामान्यमात्रविषयत्वादित्यर्थः ॥२६१॥
अधव मती पुव्वं चिय सो गहितो वंजणोग्गहे तेणं । जं वंजणोग्गहम्मि वि भणितं विण्णाणमव्वत्तं ॥२६२॥
अधव गाहा । अथ मतिः----व्यञ्जनावग्रह एवाव्यक्तशब्दग्रहणमस्याभूत् । यस्माद्वयञ्जनावग्रहेऽपि हि भवद्भिरव्यक्तं विषयविज्ञानमुक्तमिति ॥२६२॥
अत्थि तयं अव्वत्तं ण उ तं गेण्हेंति सयं पि सो भणितं ।
ण ये अहितम्मि जुज्जति सदो ति विसेसणं बुद्धी ॥२६३।।
अस्थि गाहा । उच्यते---अस्ति तदव्यक्तमुक्तं किन्तु तदंतिसौम्यात् स्वयमपि [न] गृह्णाति सुप्तमत्तमूर्छितोपयोगवदित्युक्तम् । न चागृहीते शब्द इति विशेषविज्ञानं युज्यत इति ॥२६३॥
अत्यो त्ति विसयगैहणं जति [१९-प्र०] तम्मि वि सोण वंजणं णाम ।
अत्थोम्गहो च्चिय तओ अविसेसो संकरो वा वि ॥२६४॥
अत्यो गाहा । इहार्थशब्देन विषयो गृह्यते । यदि च व्यञ्जनावग्रहेऽपि स विषयोऽस्ति, न नामासौ व्यञ्जनावग्रहः, अर्थावग्रह एवासो। अविशेषो वार्थव्यञ्जनावग्रहयोः सङ्करोति ॥२६४॥ . १ आ. सव जे । २ इयरा त । ३ ण य जे । १ गिण्हइ को है । ५ न उ को है। ( अग्ग' को हे। . 'यम्ग हे ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
