________________
विशेषावश्यकभाष्ये
अण्णा • गाहा । यच्चोच्यते - किमारम्भसमय एव नोपलभ्यते इति ? नैवासाविष्टस्थारम्भकाल इति कथमन्यदन्यारम्भे भविष्यति, यथा घटः पटारम्भ इति । यस्य चासा[वा]रम्भकालस्तदारब्धमेवेति । यच्चोच्यते न शिवकादिकाले लक्ष्यत इति । यत एवासौ शिवकादिकालस्तत एव न तत्र घटो युज्यते ||४१९||
ननूक्तम् - अन्यकाले न युक्तमिति, यच्चापदिश्यते यतोऽन्त्यसमय एवोपलभ्यते नान्यत्रातः स खलु भूतः क्रियत इति । अत्रोच्यते
अंते च्चिय आरो जति दीसति तम्मि चेत्र को दोसो । अकतं व संपति गते कि कीरतु किध व एस्सैम्मि ||२०|| अंते गाहा । - इह योsन्त्यसमय एवारख्धो यदि तत्रैवोपलभ्यते को दोषः ? समयस्य च निरवयवत्वादारम्यमाण एवारब्ध इति । यदि च न सम्प्रतिसमय एव क्रियमाणमेव कृतमिति कथं तदतीतेऽनागते वा क्रियेत, तयोरभावत्वात् खरविषाणवत् । स्यान्मतिः - सम्प्रतिसमैयः क्रियमाणकालोऽनन्तरस्तु कृतकाल: । न च क्रियमा णमस्तीत्यकृतं क्रियत इति । तत्रेदं त्वमसि प्रष्टव्यः किं भवतः क्रियया क्रियते अन्यथेति : यदि क्रियया कथमसावन्यवान्यत्र [च] कृतम् : न ह्यन्यत्र च्छेद [न] मन्यत्र च्छित्तिरिति । क्रियोपरमे [ ए ]व च कृतम्, न क्रियाकाल इति क्रिया हि कार्यस्य विनहेतुः स्यात् । क्रियामन्तरेण चेत् क्रियते, सर्व कृतकप्रसङ्गः, क्रियावैफल्यं चेति ॥४२० ॥
९०
पतिसमयकज्ज कोडीणिरवेक्खा घडगताभिलासोऽर्सि । पतिसमयकज्जकालं धूलम घडम्म लाएसि ||४२१ |
पति० [० गाहा । इह यदपदिश्यते - [आ] रम्भकाल एवोपलभ्येते इति । तत्र ननु प्रतिसमर्थं यद्यस्मिन्नारभ्यते तत्तत्रोपलभ्यते । एवमनुभवतस्तत्रौऽपरितोषोऽस्ति, घटगताभिलाषित्वात् यदतिस्थूलमते ! समय संख्येवकार्यकोटी कालमेकत्र घटे लगयति ॥ ४२१ ॥ को चरिमसमयणियमो पढमे च्चिय तो ण कीरते कन्जं । णाकारणं ति कज्जं तं चेवं तम्मि से समए ॥ ४२२ ||
93
को गाहा । आह-यदि प्रतिसमयमेवान्यच्चान्यच्च कार्यमारभ्यते, ततः कोऽयं नियमोऽवश्यमन्त्यसमय एवाख्यमीप्सितेन घटादिना, न पुनरादिकार्यवत् प्रथमसमय एवारभ्यत इति उच्यते नाकारणं कार्यमुत्पद्यत इति प्रतिसमयमुत्पत्तिमतां पूर्वं कार्य१ नैव । साविष्वस्या - इति प्रतौ । २ अन्ति च्चिय को है । ३ कीरइ को है । ४ एस को हे । ५ मयं इति प्रतौ। ६ पृ- इति प्रतौ । ७ रवि को हे। सित। ९भ्यते इति प्रतौ । प - इति प्रतौ । १२ च्चिय जं न दीसए कज्जं । त ।
८
१० तत्त्रतिप्र - इति प्रतौ । ११
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org