________________
आगम और त्रिपिटक : एक अनुशीलन
[ खण्ड : १
एवं वृत्ते, निगण्ठो नाटपुत्तो उल्लोकेत्वा एतदवोच - "इदं भवन्तो परसन्तु, याव उजुको चायं चित्तो गहपति, याव असठो चायं चित्तो गहपति, याव अमायावी चायं चित्तो गहपति, वातं वा सो जालेन बाघेतब्बं मञ्ञेय्य, यो वितक्कविचारे निरोघेतब्बं मज्ञेय्य, समुट्ठिना वा सो गङ्गाय सोतं आवारेतब्बं मञ्ञेय्य, यो वितक्कविचारे निरोधेतब्ब मय्या "ति ।
"तं कि मसि, भन्ते, कतमं नु खो पणीततरं आणं वा सद्धा वा" ति ? "सद्धाय खो, गहपति, जाणं येन पणीततरं" ति ।
"अहं खो, भन्ते, यावदेव आकखामि, विविच्चैव कामेहि विविच्च अंकुसले हि धम्मेहि सवितक्कं सविचारं विवेकजं पीतिसुखं पठमं भानं उपसम्पज्ज विहरामि । अहं खो, भन्ते, यावदेव आकखामि, वितक्कविचारानं वूपसमा पे० दुतिय झानं उपसम्पज्ज विहरामि । अहं खो, भन्ते, यावदेव आकखामि, पीतिया न विरागापेततियं भानं उपसम्पज्ज विहरामि । अहं खो भन्ते, यावदेव आकङ्क्षामि सुखस्स च पहानापे० चतुत्थं झानं उपसम्पज्ज विहरामि । न सो स्वाहं, भन्ते, एवं जानन्तो एवं पस्सन्तो कस्स अस्स समणस्स वा ब्राह्मणस्स वा सद्धाय गमिस्सामि । अत्थि अवितक्को अविचारो समाधि, अत्थि वितक्कविचारानं निरोधो" ति ।
५०२
एवं वृत्ते, निगण्ठो नाटपुत्तो सकं परिसं अपलोकेत्वा एतदवोच— "इदं भवन्तो पस्सन्तु, याव अनुजुको चायं चित्तो गहपति, याव सठो चायं चित्तो गहपति, याव मायावी चायं चित्तो गहपती" ति ।
इदानेव खोते मयं, भन्ते, भासितं – एवं आजाजानाम इदं भवन्तो परसन्तु, याव उजुको चायं चित्तो गहपति, याव असठो चायं चित्तो गहपति, याव अमायावी चायं चित्तो गहपती' ति । इदानेव च पन मयं, भन्ते, भासितं - एवं आजानाम इदं भवन्तो परसन्तु, याव अनुजुको चायं चित्तो गहपति, याव सठी चायं चित्तो गहपति, याव मायावी चायं गहपती'ति । सचे ते, भन्ते, पुरिमं सच्चं, पच्छिमं ते मिच्छा । सचे पन ते, भन्ते, पुरिमं मिच्छा, पच्छिमं ते सच्चं । इमे खो पन, भन्ते, दस सहधम्मिका पञ्हा आगच्छन्ति । यदा सं अत्थं आजातेय्यासि, अथ मं पटिहरेय्यासि सद्धि निगण्ठपरिसाय । एको पञ्हो एको उद्देसो एकं वेय्याकरणं । द्वे पञ्हा द्वे उद्देसा द्वे वैय्याकरणानि । तयो पञ्हा तयो उद्देसा तोणि वैय्याकरणानि । चत्तारो पञ्हा चत्तारो उद्देसा चत्तारि वैय्याकरणानि । पञ्च पञ्हा पञ्च उद्देसा पञ्च वेय्याकरणानि । छ पञ्हा छ उद्देसा छ वैय्याकरणानि । सत्त पञ्हा सत्त उद्देसा सत्त वैय्याकरणानि । अट्ठ पञ्हा भट्ठ उद्देसा अट्ठ वैय्याकरणानि । नव पञ्हा नव उद्देसा नव वैय्याकरणानि । दस पञ्हा दस उद्देसा दस वैय्याकरणानी" ति ।
अथ खो चित्तो गहपति निगण्ठं नाटपुत्तं इमे दस सहधम्मिके पञ्हे आपुच्छित्वा उट्ठायासना पक्कामीति ।
१. सुत्तपिटके, संयुत्तनिकाय पालि, सलायतनवग्गो, चित्तसंयुत्तं निगण्ठ नाटपुत्तमुत्तं, ४१-८-८, पृ० २६५-६६ ।
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org