________________
इतिहास और परम्परा] त्रिपिटकों में निगण्ठ व निगण्ठ नातपुत्त : मूल पालि ४८३
"पुरिमेनेवाह, भन्ते, ओपम्मेन भगवतो अत्तमनो अभिरद्धो। अपि चाहं इमानि भगवतो विचित्रानि पहपटिमानानि सोतुकामो एवाहं भगवन्तं पच्चनीकं कातब्बं अमडिस्सं । अभिक्कन्तं, भन्ते, अभिक्कन्तं, मन्ते ! सेय्यथापि, भन्ते, निक्कुज्जितं वा उक्कुज्जेय्य, पटिच्छन्नं वा विवरेय्य, मूल्हस्स वा मग्गं आचिक्खेय्य, अन्धकारे या तेलपल्जोतं धारेय्यचलमुन्तो रूपानि दक्खन्ती ति एवमेवं भगवता अनेकपरियायेन धम्मो पकासितों। एसाहं भन्ते, भगवन्तं सरणं गच्छामि धम्म चभिक्खुसङ्घ च। उपासकं मं भगवा धारेतु अज्जतग्गे पाणुपेतं सरणं गत" ति ।
__“अनुविच्चकारं खो, गहपति, करोहि, अनुविच्चकारो तुम्हादिसानं जातमनुस्सानं साधु होति" ति।
" इमिनापाहं, भन्ते, भगवतो भिय्योसो मत्ताय अत्तमनो अमिरद्धो यं मं भगवा एवमाह-'अनुविच्चकारं खो, गहपति, करोहि, अनुविच्च कारो तुम्हादिसानं जातमनुस्सानं साधु होति' ति। मं हि, भन्ते, अन तित्थिया सावकं लभित्वा केवलकप्पं नालन्दं पटाकं परिहरेय्यु –'उपालि अम्हाकं गहपति सावकत्तं उपगतो' ति । अथ च पन में भगवा एवमाह-'अनुविच्चकारं खो,..."होती' ति। एसाह, भन्ते, दुतियं पि भगवन्तं सरणं गच्छामि धम्मं च भिक्खुसङ्घ च । उपासकं मं भगवा धारेतु अञ्जतग्गे पाणुपेतं सरणं गतं" ति ।
"दीघरत्तं खो ते, गहपति, निगण्ठानं ओपानभूतं कुलं येन नेसं उपगतानं पिण्डकं दातब्बं मञय्यास्सी" ति ।
"इमिनापाहं, भन्ते०,.. एसाह, भन्ते, ततियं पि..."सरणं गतं' ति।
अथ खो भगवा उपालिस्स गहपतिस्स अनुपुब्बि कथं कथेसि, सेय्यथीद-दानकथं सीलकथं सग्गकथं कामानं आदीनवं ओकारं सङ्किलेसं, नेक्खम्मे आनिसंसं पकासेसि । यदा भगवा अञआसि उपालि गहपति कल्लचितं मुद्रचित्तं विनीवरणचित्तं. उदग्गचित्तं. पसन्नचित्तं. अथ या बुद्धानं सामुक्कंसिका धम्मदेसना तं पकासेसि--दुक्खं, समुदयं, निरोधं, मग्गं । सेय्यथापि नाम सुद्धं वत्थं अपगतकालकं सम्मदेव रजनं पटिग्गण्हेय्य एवमेव, उपालिस्स गहपतिस्स तस्मि एव आसने विरजं वीतमलं धम्मचक्खं उदपादि-यं किञ्चि समुदयधम्म सब्बं तं निरोधधम्म' ति । अथ खो उपालि गहपति दिदुधम्मो पत्तधम्मो विदितधम्मो परियोगाल्हधम्मो तिण्णविचिकिच्छो विगतकथऋथो वेसारज्जप्पत्तो अपरप्पच्चयो सत्थुसासने भगवन्तं एतदवोच- "हन्द च दानि मयं, भन्ते, गच्छाम, बहुकिच्चा मयं बहुकरणीया" ति।
"यस्सदानि त्वं, गहपति, कालं मजसी" ति ।
अथ खो उपालि गहपति भगवतो भासितं अभिनन्दित्वा अनुमोदित्वा उट्ठायासना भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा येन सकं निवेसनं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा दोवारिक आमन्तेसि-"अज्जतग्गे, सम्म, दोवारिक, आवरामि द्वारं निगण्ठानं निगण्ठीनं, अनावटं द्वारं भगवतो भिक्खून भिक्खूनीनं उपासकानं उपासिकानं । सचे कोचि निगण्ठो आगच्छति तमेनं त्वं एवं वदेय्यासि–'तिट्ठ, भन्ते, मा पाविसि । अज्जतग्गे उपालि गहपति समणस्स गोतमस्स सावकत्तं उपगतो। आवटं द्वारं निगण्ठानं निगण्ठीनं, अनावटं द्वारं भगवतो भिक्खूनं भिक्खूनीनं उपासकानं उपासिकानं । सचे ते, भन्ते, पिण्डकेन अत्थो, एत्थेव तिठ्ठ, एत्येव ते आहरिस्सन्ती", ति ।
____Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org