________________
१८
भगवतीचूर्णि: पढम समया समएसु अप्पाहारते । सरीराग्निस्तोकत्वात् बालवृद्धवत् । विग्रहगती अलियदिट्टतेणं एगसमए गमणे वि, अणाहारतो सुगुणगमणे । केयिं भणंति-अणाहारतो, केयिं भणंति पोग्गलोवादाणं । जहा कातूण जाति तम्हा आहारतो । एवं चतुसु दोण्णि तिसु एक्को समयो लब्भति एतेसिं ॥छ॥
सिद्धगतिरूपं वर्ण्यते:-चतुःप्रकृतिकर्मणोदारिक-तैजसशरीरविच्छेदानन्तरसमयरिजुगत्येक समयलोकान्तप्रापी विमुक्तो जीव: निःसंगत्वात् अलाबुवत् । तस्यैव विपक्षे अधोगमनं ससंगत्वात् अलाबुवदेव बन्धच्छेदात् एरण्डकुलिकावत् । तथैव विपक्षे बन्ध-विमुक्तत्वात् धूमगतिवत् । विपक्षश्च पूर्वप्रयोगात् इषुवत् । एवमस्य तथापरिणतिर्दृष्टा । अथवा तथैवास्य गतिपरिणामेन भवितव्यम् । तत् स्वभावात्मकत्वात् । विशेषधर्मोपेत: घटादिपदार्थवत् । 'जीवे भंते' ! जीवे यो जीवशब्दार्थः स एव द्वितीयः जीवशब्दार्थः । यथा-वनस्पतिः तरुस्तरुवनस्पतिः । अत्र शब्द भेदेन अर्थभेद इतरत्र शब्दार्थयोरभेद एव । तत्र शब्दार्थयोः परस्परतः सामान्यस्य चानुप्रवेशवृक्षतरुवत् । उभतो अव्वाहतं । जीवे णं भन्ते ! णेरइगे, णेरइगे जीवे नेरइए ताव णियमा जीवो विसेसो सामण्णे णियमिजति । सामण्णे भणियमितं तमण्णत्थ वि देवादिए एयं आदिवाहतभवसिद्धीए जीवे भवसिद्धीए भवसिद्धियत्तं जीवे णियमिज्जति ? जीवो न भवसिद्धियत्ते अभवसिद्धिय, णोभवसिद्धिय, णोअभवसिद्धियत्ते दरिसणातो, अन्तरबाहतं भवसिद्धिए णं भंते ! णेरतिए । णेरइए भवसिद्धिए ? णेरइए सिया भवसिद्धिए भवसिद्धिए वि सिय णेरइए सिया मणुस्सादिए आद्यन्तयोः पदयोः अभिवाचार: उभयबाहतं एवमेषां विशेषण-विशेष्यभावो नैकधा पदानां वाक्यभावं प्रपद्यमानानां द्रष्टव्य इति ।
'अण्णभत्थियाण समवायकहा'- समणे णातपुत्ते पंचत्थिकाये पण्णवेत्ति । तं जहाधम्मत्थिकायादि । तस्स ट्ठवणा-अरूवी १११०१ एगं च संभविकायां ०००१० चत्तारि अज्जिवकाए ११११० एवं जीवकायं ००००१ णो खलु अत्थिभावं णत्थि वदामो । अस्तित्वमेतेषामेव स्वधर्मतः नैषामन्यधर्मोऽन्यत्र संक्रामन्ति मूर्तामूर्तचेतनोचेतनानां समावेयतः यः यत्र स तत्रैव नियम्यते । अन्यत्र नास्ति अत्थिभावं । अत्थि ते नत्थि भावं णत्थि ते । एवं धम्मत्थिकायादीणमध्रुव: एय गमो कतो सपज्जाय परपजायेहिं । सत्तमं शतं समाप्तमिति ॥छ।।
____Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
