SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 159
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ अ० २. लोकविचय, उ० ४. सूत्र ८१-११ ८७. तुमं चेव तं सल्लमाहट्टु । सं० - त्वमेव तत् शल्यमाहृत्य । उस शल्य का सृजन तूने ही किया है। 1 भाष्यम् ८०– सायम् कर्म तद्विपाकश्च आशा छन्दोऽपि च शल्यमेव । ततः कर्म, ततश्च दुःखम् । एतत् शल्यं त्वमेव आहर्ता, अतस्त्वमेव तस्योद्धरणे प्रभुरसि । ८८. जेण सिया तेण णो सिया । सं० येन स्यात् तेन नो स्यात् । जिससे होता है उससे नहीं भी होता । भाष्यम् - येन अर्थजातेन पदार्थेन वा भोगोपभोगः सुखोपलब्धिर्वा स्यात् तेन नापि स्यात्, विचित्र त्वात् कर्मपरिणतेः रोगार्त्तत्वाच्छरीरस्य, अन्येषामपि च तथाविधानां विघ्नानां सम्भवात् । 7 भाष्यम् ८९ इदं वस्तुसत्यमस्ति किन्तु ये जना मोहप्रावृता भवन्ति ते तदपि नावबुध्यन्ते मोहो रागद्वेषात्मकः । स च द्विविधो भवति - दर्शनमोहः चारित्रमोहश्च । ८६. इणमेव णावबुज्भंति, जे जणा मोहपाउडा । सं० - इदमेव नावबुध्यन्ते ये जनाः मोहप्रावृताः । मोह से अतिशय आवृत मनुष्य इस पौद्गलिक सुख की अनेकान्तिकता को भी नहीं समझ पाते । ६०. थीभि लोए पव्वहिए । सं०—स्त्रीभि: लोकः प्रव्यथितः । यह 'लोक स्त्रियों के द्वारा वशीकृत है। भाष्यम् ९० --- आशया छन्दसा चाभिभूतः, कामसत्येन पीडित, भोगस्य सुखानुभूति प्रति अनैकान्तिकता च अनवबुध्यमानो लोकः स्त्रीभिः प्रव्यथितो भवति । ११. ते भो वयंति एवाई आयतणाई । सं० -- ते भो ! वदन्ति - एतानि आयतनानि । हे शिष्य ! वे कहते हैं-ये स्त्रियां आयतन हैं । भाग्यम् ९१ - 'भो' इति शिष्यामन्त्रणार्थम् । ते स्त्रीभिः प्रव्यथिता जनाः वदन्ति एतानि आयतनानि सन्ति- एताः स्त्रियः भोगस्य स्थानानि विद्यन्ते । उत्तरायणाणि, ९।५३ : सल्लं कामा, बिसं कामा.......। १. Jain Education International शल्य का अर्थ है कर्म और उसका विपाक । आशा और छन्द भी शल्य ही हैं। उनसे कर्म और कर्म से दुःख उत्पन्न होता है । इस शल्य का सृजन तूने ही किया है, इसलिए तू ही उसे निकालने में समर्थ है । ११५ जिस अर्थराशि से या पदार्थ से भोगों का उपभोग या सुख की उपलब्धि होती है, उनसे नहीं भी होती। इसका कारण है-कर्मपरिणति की विचित्रता, शरीर की रुग्णता और उसी प्रकार के अन्य विघ्नों की संभाव्यता । यह वस्तु सत्य है, किन्तु जो लोग मोह से सघन रूप में आवृत होते हैं वे इसे भी नहीं समझ पाते मोह राग-द्वेवात्मक होता है। वह दो प्रकार का होता है--दर्शनमोह और चारित्रमोह । जो व्यक्ति आशा और छन्द से पराभूत, कामशल्य से पीड़ित और भोगों की सुखानुभूति की अनेकांतिकता (अनिश्चितता) को नहीं समता वह स्त्रियों से प्रव्यथित होता है, उनका वशवर्ती बन जाता है । 'भो'- यह शिष्य के सम्बोधन का वाचक है। वे स्त्रियों से प्रव्यथित ( वशीकृत) लोग कहते हैं ये आयतन है ये स्त्रियां भोग - सामग्री हैं । आयतन दो प्रकार का होता है- प्रशस्त और For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002552
Book TitleAcharangabhasyam
Original Sutra AuthorN/A
AuthorMahapragna Acharya
PublisherJain Vishva Bharati
Publication Year1994
Total Pages590
LanguagePrakrit, Sanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, Research, & agam_acharang
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy