Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 02

SR No.: 002522
Original Sutra Author: Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust
Total Pages: 260
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak
File Size: 12 MB

Page 120

111
आवश्यकहारिभद्रीया
जया, संनिहिमाईसु पडिमेवणाए चेत्र, एवमन्यत्रापि द्रष्टव्यं ३, 'आहाकंमं च भुंजंते' प्रकटार्थ ४ रायपिंड ५ की ६ पामित्र ७ अभिहड ८ अच्छेज ९ पसिद्धा 'पच्चक्खियभिक्ख भुंजइ य' असई पञ्चक्खिय २ भुंजए सबले १०, अंतो छण्हं मासाणं गणाओ गणसंकर्म करेंते सबले अण्णत्थ णाणदंसणचरितझ्याए ११, 'मासव्यंतर तिण्णि य दगलेवे ऊ करेमाणे ' लेवोत्ति नाभिप्पमाणमुदगं, भणियं च - "जंघद्धा संघट्टो णाभी लेवो परेण लेवुवरि"त्ति, अंतो मासस्स तिन्नि उदगलेवे उत्तरंते सबले १२, तिण्णि य माइट्ठाणाई पच्छायणाईणि कुणमाणे सबले १३, आउट्टिआए उपेत्य पुढवाइपाणाइवार्य कुणमाणे सवले १४, मुसं वयंते सत्रले १५, अदिष्णं च गिण्हमाणे सवले १६, अनंतर हियाए सचित्तपुढवीए ठाणं काउस्सग्गं सेजं सवर्ण निमीहियं च कुणमाणे सबले, ससणिद्धे दगेण ससरक्खा पुढविरएण, चित्तमंतसिला सचेयणा सिलत्ति भणियं होति, लेलू हू, कोला - घुणा तेसिमावासो घुणखइयं कहूं, तत्थ ठाणाई करेमाणे सबले, एवं सह अंडाईहिं जं तत्थवि ठाणाइ
3
१ पुनर्यतनया, सन्निध्यादेः प्रतिषेवणायामेव, आधाकर्मणि च भुञ्जने, राजपिण्डं क्रीतं प्रामित्यं अभिहृतं आच्छेयं प्रसिद्धानि प्रत्याख्यायाभीक्ष्णं भुनक्ति च-असकृत् प्रत्याख्याय २ भुङ्क्ते शबलः, अन्तः पण्णां मासानां गणात् गणसंक्रमं कुर्वन् शबल: अन्यत्र ज्ञानदर्शनचारित्रार्थात्, मासाभ्यन्तरे श्रीश्रोदकलेपान् कुर्वन् लेप इति नाभिप्रमाणमुदकं, भणितं च- जङ्घार्थं संघट्टो नाभिर्लेपः परतो लेपोपरीति, अन्तः मासस्य श्रीनुदकलेपानुत्तरन् शवलः, त्रीणि च मातृस्थानानि प्रच्छादनादीनि कुर्वन् शबलः, ज्ञात्वा पृथ्व्यादिप्राणातिपातं कुर्वन् शबलः, मृपा वदन् शबलः, अदत्तं च गृह्णन् शबलः, अनन्तर्हितायां सचित्तपृथ्यां स्थानं कायोत्सर्ग शय्यां ( वसतिं ) शयनं नैषेधिकीं च कुर्वन् शबलः, सम्रिग्धोदकेन सरजस्कः पृथ्वीरजसा चित्तमती शिला सचेतना शिलेति भणितं भवति, ले-लेटुः, कोला:- घुणाः तेषामावासो घुणखादितं काष्ठं तत्र स्थानादि कुर्वन् शबलः, एवं सहाण्डादिभिः यत् तत्रापि स्थानादि 'एमाणो सबले १७, आउट्टिआए मूलाई भुंजते सवले१८, वरिसस्संतो दस दगलेवे य माइट्ठाणाई कुषंते सबले, १९-२० सीओदगबग्घारिय हत्थमत्तेण गलंतेणंति भणियं होइ, एवं दधीए गलतीए भायणेण य दिजंतं घेत्तूण भुंजमाणे सबले २१ अयं च समासार्थः व्यासार्थस्तु दशाख्यग्रन्थान्तरादवसेयः, एवमसम्मोहार्थं दशानुसारेण सवलस्वरूपमभिहितं, सग्रहणिका रस्त्येवमाह
परिसंतो देस मासस्स तिनि दगलेवमा इठानई । आउट्टिया करेंतो वैहालिर्यादिष्ण मेहुणे ॥ १ ॥ निसिभत्तं कम्मैनिर्वपिंड कीर्यमोई अभिक्खसंवरिएँ । कंदाई "भुजते उदउलहत्थाइ गृहणं च ॥ २ ॥ सच्चित्तसिलाकोले परविणिवाई ससिणिन्द्ध सेंसरखो। छम्मासंतो गणसंकेंमं च कैरकम मिह सबले ॥ ३॥
अस्य गाथात्रयस्यापि व्याख्या प्राग्निरूपित सबलानुसारेण कार्या । द्वाविंशतिभिः परीषहैः, क्रिया पूर्ववत्, तत्र " मार्गाच्यवननिर्जरार्थं परिषोढव्याः परीषहाः " ( तत्त्वा० अ० ९० ८ ) सम्यग्दर्शनादिमार्गाच्यवनार्थ ज्ञानावरणीयादिकर्म - निर्जरार्थं च परि - समन्तादापतन्तः क्षुत्पिपासादयो द्रव्यक्षेत्र कालभावापेक्षाः सोढव्याः - सहितव्या इत्यर्थः, परीषहांस्तान् स्वरूपेणाभिधित्सुराह
खुद्दा पिवासी सीण्डं दंसाचेला रहूँत्थिंभो । चरियानिसीहियों सेजा अंकोस वह जायगा ॥ १ ॥
१ कुर्वन् शबलः, ज्ञात्वा मूलादि भुञ्जानः शबलः, वर्षस्यान्तर्दश दकलेपान् दश च मातृस्थानानि कुर्वन् शयलः, शीतोदकार्द्र हस्तमात्राभ्यां गलदूभ्यामिति भणितं भवति, एवं दर्ष्या गलन्त्या भाजनेन च दीयमानं गृहीत्वा भुआनः शयल:
लाभ रोग फासा मैलसकारपरीसहा । पैण्णा अण्णाणसंमतं इद्द बावीस परीसहा ॥ २ ॥
"
व्याख्या - क्षुत्परी पहः- क्षुद्वेदनामुदितामशेषवेदनातिशायिनीं सम्यग्विषहमाणस्य जठरान्त्रविदाहिनीमागमविहितेनान्धसा शमयतोऽनेपणीयं च परिहरतः क्षुत्परीषहजयो भवति, अनेषणीयग्रहणे तु न विजितः स्यात् क्षुत्परीपहः, १, एवं पिपासापरीषहोsपि द्रष्टव्यः २, 'सीयं'ति शीते महत्यपि पतति जीर्णवसनः परित्राणवर्जितो नाकल्प्यानि वासांसि परिगृह्णीयात् परिभुञ्जीत वा, नापि शीतार्तोऽग्निं ज्वालयेत् अन्यज्वालितं वा नाऽऽसेवयेत् एवमनुतिष्ठता शीतपरीपहजयः कृतो भवति ३, 'उन्हें' उष्णपरितप्तोऽपि न जलावगाहनस्नानव्यजनवातादि वाञ्छ्येत्, नैवातपत्राद्युष्णत्राणायाददीतेति, उष्णमापतितं सम्यक् सहेत, एवमनुतिष्ठतोष्णपरीषहजयः कृतो भवति ४, 'दंस'त्ति दंशमशकादिभिर्दयमानोऽपि न ततः स्थानादपगच्छेत्, न च तदपनयनार्थं धूमादिना यतेत, न च व्यजनादिना निवारयेदिति, एवमतिता दंश परिषहजयः कृतो भवति ५, एवमन्यत्रापि क्रिया योज्या, 'अवेल'त्ति अमहाधनमूल्यानि खण्डितानि जीर्णानिच वासांसि धारयेत् न च तथाविधो दैन्यं गच्छेत्, तथा चागमः - परिजुण्णेहिं वत्थेहिं, होक्खामित्ति अचेलए । अदुवा सचेलए होक्खं, इति भिक्खू न चिंतए ॥ १ ॥' इत्यादि ६, 'अरति'त्ति विहरतस्तिष्ठतो वा यद्यरतिरुत्पद्यते तत्रोत्पन्नारतिनाऽपि सम्यग्धर्मारामरतेनैव संसारस्वभावमालोच्य भवितव्यं, 'इत्थीउ'त्ति न स्त्रीणामङ्गप्रत्यङ्गसंस्थानहसितललितनयनविभ्रमादिचेष्टां चिन्तयेत्, न जातुचिच्चक्षुरपि तासु निवेशयेत् मोक्षमार्गार्गलासु कामबुद्धयेति ८, 'चरिय'त्ति
5 परिजीर्णेषु वस्त्रेषु भविष्याम्यचेलकः । अथवा सचेलको भविष्यामीति भिक्षुर्न चिन्तयेत् ॥ १ ॥
For Private Personal Use Only