Page Text
________________
107 मावश्यकहारिभद्रीया चतुर्दशभिर्भूतग्रामैः, क्रिया पूर्ववत् , भूतानि-जीवास्तेषां ग्रामाः-समूहा भूतग्रामास्तैः, ते चैवं चतुर्दश भवन्ति
एगिदियसुहुमियरा सण्णियर पणिविया य सबीतिचज । पजत्तापजता भेएणं चोरलगामा ॥३॥ व्याख्या-एकेन्द्रियाः-पृथिव्यादयः सूक्ष्मेतरा भवन्ति, सूक्ष्मा बादराश्चेत्यर्थः, संज्ञीतराः पञ्चेन्द्रियाश्च, संझिनोऽसंज्ञिनश्चेति भावना, 'सबीतिचउत्ति सह द्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियैः, एते हि पर्याप्तकापर्याप्तकभेदेन चतुर्दश भूतग्रामा भवन्ति, स्थापना चेयं एसू ऽपा सपा बाद पाबापा एवं चतुर्दशप्रकारो भूतग्रामः प्रदर्शिता, अधुनाऽमुमेव गुणस्थानद्वारेण दर्शयन्नाह बेम बेप स नहणिकार:
ते उप तेप
चपचप । | ऽर्स ऽप संप संप | संप मिच्छविही सासायणे य तह सम्ममिच्छदिही य अविरसम्मछिी बिरयाविरए पमते य॥१॥
तत्तो य अप्पमत्तो नियंटिअनियहिबायरे मुंहुमे । वसंतखीणमोहे होइ सैजोगी जोगी य ॥२॥ गाथाद्वयस्य व्याख्या-कश्चिद्भूतग्रामो मिथ्यादृष्टिः, तथा सास्वादनश्चान्यः, सहैव तत्त्वश्रद्धानरसास्वादनेन वतेत इति सास्वादनः, क्वणद्घण्टालालान्यायेन प्रायः परित्यक्तसम्यक्त्वः, तदुत्तरकालं षडावलिकाः, तथा चोक्तम्-"उवस. मसंमत्तातो चयतो मिच्छं अपावमाणस्स । सासायणसंमतं तदंतरालंमि छावलियं ॥१॥" तथा सम्यग्मिथ्यादृष्टिश्च
उपशमसम्यक्त्वात् व्यवमानस्य मिथ्यात्वमप्रामुवत्तः । सास्वादनसम्यक्त्वं तदन्तराले पदावलिकाः ॥ सम्यक्त्वं प्रतिपद्यमानः प्रायः सञ्जाततत्त्वरुचिरित्यर्थः, तथाऽविरतसम्यग्दृष्टि:-देशविरतिरहितः सम्यग्दृष्टिः, विरता. विरतः-श्रावकग्रामः, प्रमत्तश्च प्रकरणात्प्रमत्तसंयतग्रामो गृह्यते, ततश्चाप्रमत्तसंयतग्राम एव, 'णियहिअणियहिवायरो'ति निवृत्तिवादरोऽनिवृत्तिबादरश्च, तत्र क्षपक श्रेण्यन्तर्गतो जीवग्रामः क्षीणदर्शनसप्तकः निवृत्तिबादरो भण्यते, तत ऊर्च लोभाणवेदनं यावदनिवृत्तिबादरः, 'सुहमत्ति लोभाणून् वेदयन् सूक्ष्मो भण्यते, सूक्ष्मसम्पराय इत्यर्थः, उपशान्तक्षीणमोहः श्रेणिपरिसमाप्तावन्तर्मुहूर्त यावदुपशान्तवीतरागः क्षीणवीतरागश्च भवति, सयोगी अनिरुद्धयोगः भवस्थकेवलिग्राम इत्यर्थः, अयोगी च निरुद्धयोगः शैलेश्यां गतो इस्वपञ्चाक्षरोद्दिरणमात्रकालं यावत् इति गाथाद्वयसमासार्थः ॥ व्यासार्थस्तु प्रज्ञापनादिभ्योऽवसेयः ॥ पञ्चदशभिः परमाधार्मिकः, क्रिया पूर्ववत्, परमाश्च तेऽधार्मिकाश्च २, संक्लिष्टपरिणामत्वात्परमाधार्मिकाः, तानभिधित्सुराह सङ्ग्रहणिकार:
अंबे अंबेरिसी चेव, सामे भ सेंबले इय । रुद्दोवेरुईकाले य, महाकौलेत्ति आवरे ॥१॥
असिपत्ते धणकुंभे", वोलू वेयरेणी इय । खरस्सरे महाघोसे," एए पन्नरसाहिया ॥२॥ इदं गाथाद्वयं सूत्रकृनियुक्तिगाथाभिरेव प्रकटार्थाभियाख्यायते-धाडेंति पहावेंति य हणंति बंधति (विधतिविध्यन्ति ) तह निसुंभंति । मुंचंति अंबरतले अंबा खलु तत्थ नेरइया ॥ १॥ ओहयहए य तहियं निस्सण्णे कप्पणीहिं
धाटयन्ति (प्रेरयन्ति ) प्रधावयन्ति (भ्रमयन्ति) च प्रन्ति बान्ति तथा भूमौ पातयन्ति । मुञ्चन्ति अम्बरतलात् अम्बाः खलु तत्र नैरयिकान ॥१॥ उपहतहतान् तत्र च निःसंज्ञान कल्पनीभिः कैप्पति । बिदलियचटुलयछिन्ने अंबरिसा तत्थ नेरइए ॥२॥ साडणपाडणतुन्नण (तोदण) विंधण ( बंधण ल(लय)प्पहारेहिं । सामानेरइयाणं पवत्तयंती अपुण्णाणं॥३॥ अंतगयफेफ (यकीक) साणिय हिययं कालेज्जफुप्फुसे चुण्णे। सबला नेरडयाणं पवत्तयंती अपण्णाणं ॥४॥ असिसत्तिकुंततोमरसूलतिसूलेसु सूइचिइयासु। पोएंति रुद्दकम्मा नरयपाला तहिं रोदा ॥५॥ भंजंति अंगमंगाणि ऊरू बाहू सिराणि करचरणे । कप्पंति कप्पणीहिं उवरुद्दा पावकम्मरए ॥६॥ मीरासु सुंडएसु य कंडसु पयणगेसु य पयति । कुंभीसु य लोहीसु य पयंति काला उनेरइया ॥७॥ कम्पिति कागिणीमंसगाणिं छिंदंति सीहपुच्छाणि । खायंति य नेरइए महाकाला पावकम्मरए॥८॥हत्थे पाए ऊरू बाहू यसिरंच अंगुवंगाणि । छिदंति पगामं तु असिनेरइया उनेरइए॥१॥ कण्णोहनासकरचरणदसणथणपूअऊरुवाहणं। छयणमेयणसाडण असिपत्तधणूहिं पाडिति ॥१०॥ कुंभीसु य पइणीसु य लोहीसु कंडुलोहकुंभीसु। कुंभी उनरयपाला हणंति
करूपन्ते । द्विदलवत् तिर्यछिन्नान भम्बर्षयस्तत्र नैरयिकान् (कुर्वन्ति)॥२॥शातनपातनवयनव्यथनानि रजुलतामहारैः । श्यामा नैरयिकाणां प्रवर्सयन्ति अपुण्यानाम् ॥ ३॥ अन्नगतकीकसानि हृदयं कालेयकफुप्फुसानि चूर्णयन्ति । शवला नैरायकाणां प्रवर्तयन्त्यपुण्यानाम् ॥४॥असिशक्तिकुन्ततोमरशूल त्रिशूलेपु सूचिचितिकासु । प्रोतयन्ति रुद्रकर्माणस्तु नरकपालास्तत्र रौद्राः॥५॥ मान्ति अङ्गोपाङ्गानि ऊरुणी बाहू शिरः करो चरणौ । कल्पम्ते कल्पनीभिः उपरुद्धाः पापकर्मरताः ॥६॥ दीर्घचुल्लीषु शुण्ठकेषु च कुम्भीषु च कन्दूषु प्रचनकेषु (प्रचण्डेषु)च पचन्ति । कुम्भीषु च सोहीषु च पचन्ति कालास्तु नारकान् ॥ ७ ॥ कलान्ते काकिणी (श्वक्षण) मांसानि छिन्दन्ति सिंहपुच्छान् (पृष्ठिवध्रान्)। खादयन्ति च नैरयिकान् महाकालाः पापकर्मरसान् ॥८॥ हस्तौ पादौ ऊरुणी बाहूच शिरः अनोपामानि | छिन्दन्ति प्रकाममेव असिनरकपालास्तु नैरयिकान् ॥५॥ कर्णोष्टनासिकाकरचरणदशनस्तनपूतोरुवाहूनाम् । छेदनभेदनशातनानि असिपत्रधनुभिः पातयन्ति ॥१०॥ कुम्भीषु च पचनीषु च लोहीपु कन्दूलोहकुम्भीषु । कुम्भिकास्तु नरकपामा शन्ति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002522 |
| Book Title | Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 02 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami |
| Author | |
| Publisher | Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 260 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak |
| File Size | 12 MB |