Page Text
________________
भावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिः सीस १ मुरो २ अर ३ पिट्ठी ४ दो वाहू ६ कहा य ८ अहंगा।
अंगुलिमाइ उबंगा अंगोवंगाणि सेसाणि ॥१६०॥ (भाष्यम्) ब्याख्या-निगदसिद्धा, नवरमङ्गोपाङ्गानि 'शेषाणि' करपादादीनि गृह्यन्ते । किश्चकेसाईउधरयणं उरालविउवि उत्सरं करणं । ओरालिए विसेसो कन्नाइविणट्ठसंठवणं ॥ ११ ॥ (मा.)
व्याख्या-केशाधुपरचनं' केशादिनिर्माणसंस्कारौ, आदिशब्दानखदन्ततद्रागादिपरिग्रहः औदारिकवैक्रिययोरुत्तरकरणं, यथासम्भवं चेह योजना कार्येति, तथौदारिके विशेष उत्तरकरणे इति, कर्णादिविनष्टसंस्थापनं, नेदं वैक्रियादौ, विनाशाभावाद, विनष्टस्य च सर्वथा विनाशेन संस्थापनाभावादिति गाथार्थः ॥ इत्थंभूतमुत्तरकरणमाहारके नास्ति, गमनागमनादि तु भवति, अथवेदमन्यादृक् त्रिविधं करणं, तद्यथा-सङ्घातकरणं परिशाटकरणं सातपरिशाटकरणं च, तत्राऽऽद्यानां शरीराणां तैजसकार्मणरहितानां त्रिविधमप्यस्ति, द्वयोस्तु चरमद्वयमेवेति, आह चआइल्लाणं तिण्हं संघाओ साडणं तदुभयं च । तेआकम्मे संघायसाडणं साडणं वावि ॥ १५२॥ (भा०)
व्याख्या-वस्ततो व्याख्यातैवेति न व्याख्यायते ॥ साम्प्रतमौदारिकमधिकृत्य सातादिकालमानमभिधित्सुराहसंघायमेगसमयं तहेव परिसाडणं उरालंमि । संघायणपरिसाडण खुडागभवं तिसमऊणं ॥१६३ ॥ (भा०) __ व्याख्या-'सातम्' इति सर्वसहातकरणमेकसमयं भवति, एकान्तादानस्यैकसामयिकत्वात्, घृतपूपदृष्टान्तोऽत्र, यथा-घृतपूर्णप्रतप्तायां तापिकायां सम्पानकप्रक्षेपात् स पूपः प्रथमसमय एवैकान्तेन स्नेहपुद्गलानां ग्रहणमेव करोति, न त्यागम् , मभावाद्, द्वितीयादिषु तु ग्रहणमोक्षी, तथाविधसामर्थ्ययुक्तस्वात्, पुद्गलानां च सातभेदधर्मस्वात् , एवं जीवोऽपि तत्प्रथमतयोत्पवमानः सन्नाथसमये औदारिकशरीरप्रायोग्याणां द्रव्याणां ग्रहणमेव करोति, न तु मुश्चति, अभावाद्, द्वितीयादिषु तु ग्रहणमोक्षौ, युक्तिः पूर्ववत्, अतः सहातमेकसमयमिति स्थितं, तथैव 'परिशाटन'मिति परिशाटनाकरणमेकसमयमिति वर्तते, सर्वपरिशाटस्याप्येकसामयिकत्वादेवेति, 'औदारिक' इत्यौदारिकशरीरे 'संघायणपरिसाडण'त्ति सातनपरिशाटनकरणं तु क्षुल्लकभवग्रहणं त्रिसमयोनं, तत् पुनरेवं भावनीयं-जघन्यकालस्य प्रतिपादयितुमभिप्रेतत्वात् विग्रहेणोत्पाद्यते, ततश्च द्वौ विग्रहसमयावेकः सातसमय इति, तैयूंनं, तथा चोक्तम्-'दो विग्गहमि समया समयो संघायणाएं तेहूणं । खुड्डागभवग्गहणं सबजहन्नो ठिई कालो ॥१॥ इह च सर्वजघन्यमायुष्कं क्षुल्लकभयग्रहणं प्राणापानकालस्यैकस्य सप्तदशभाग इति, उकं च भाष्यकारेण-खुड्डागभवग्गहणा सत्तरस हवंति आणपाचूंमि'त्ति गाथार्थः ॥ एयं जहन्नमुक्कोसयं तु पलिअत्तिमं तु समऊणं । विरहो अंतरकालो ओराले तस्सिमो होइ ॥१६४ ॥ (भा०) _ व्याख्या-इदं जघन्यं सङ्घातादिकालमानम् उत्कृष्टं तुसङ्घातपरिशाटकरणकालमानमौदारिकमाश्रित्य पल्योपमत्रितयमेव समयोनम् , इयमत्र भावना-इहोत्कृष्टकालस्य प्रतिपाद्यत्वादयमविग्रहसमापन्नः इह भवात् परभवं गच्छनिहभवशरीरशादं कृत्वा परभवायुषस्विपल्योपमकालस्य प्रथमसमये शरीरसङ्घनतं करोति, ततो द्वितीयसमयादारभ्य सङ्घातपरि
नौ विग्रहे समयौ समय संघातनायाः तैरूनम् । शुकभवप्राणं सर्वजघन्यः स्थितिकारः शु लकभवग्रहणानि सप्तदश भवन्ति आनप्राणे । शाटोभयकाल इति, तेन सङ्घातनासमयेन ऊनं पल्योपमत्रयमिति, उक्तं च-"उकोसो समऊणो जो सो संघातणासमयहीणो। चोयग-किह न दुसमयविहूणो साडणसमएडवणीयंमि ॥१॥ भण्णइ भवचरिमंमिवि समये संघातसाडणा घेव । परभवपढमे साडणमओ तदूणो ण कालोत्ति ॥ २॥ चो०-जइ परपढमे साडो णिविग्गहदो य तंमि संघातो। णणु सबसाडसंघातणाओं समए विरुद्धाओ॥३॥ आ०-जम्हा विगच्छमाणं विगयं उप्पजमाणमप्पण्णं । तो परभवाइ. समए मोक्खादाणाणमविरोहो ॥४॥ चुइसमए णेहभवो इहदेहविमोक्खओ जहातीए । जइ परभवोवि ण तहिं तो सो को होउ संसारी ॥५॥णणु जह विग्गहकाले देहाभावेऽविपरभवग्गहणं तह देहाभामिवि होजेहभवोऽवि को दोसो? ॥६॥ आ०-जंघिय विग्गहकालो देहाभावेवि तो परभवो सो । चुइसमएऽवि ण देहो न विग्गहो जइ स को होइ! ॥७॥" एवमौदारिके जघन्येतरभेदः सङ्घातपरिशाटकाल उक्तः । सहातपरिशाटयोस्त्वेक एव (समयः), द्वितीयस्यासम्भवाद्,
स्कृष्टः समयोमो यः स संघातनासमयहीमः । चोदक:-कथं न द्विसमयविहीनः शाटनसमयेऽपनीते। भण्यते भवचरमेऽपि समयं संघातशाटने एव । परभवप्रयमे शाटनमतस्ततूनो मकाल इति ॥२॥चोवका-यदि परभवप्रथमे शाटो निर्विप्रहत तस्मिन् संघातः । ननु सर्वशाटसंघातने समये विल्वे ॥३॥माचा-यमाद्विगच्छत् विगतमुत्पद्यमानमुत्पनम् । ततः परमवादिसमये मोक्षादानयोन विरोधः॥॥ युतिसमये नेहभव हदेहविमोक्षतो यथाऽतीते। यदि परभवोऽपि न तत्र तवा सको भवतु संसारी॥५॥ ननु यथा विग्रहकाले देवाभावेऽपि परमवग्रहणम् । तथा देहाभावेऽपि भवेविड भवोऽपि को दोषः ॥॥२ मा.-यमादेव विग्रहकालो देहामावेऽपि ततः (एव) परभवः सः । च्युतिसमयेऽपि म देहो न विग्रहो बदि सको भवेत् ॥७॥ Jain Education International For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002521 |
| Book Title | Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami |
| Author | |
| Publisher | Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 340 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak |
| File Size | 14 MB |