SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 288
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ __ व्याख्या ॥२७७॥ मावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिः व्याख्या-उत्पत्तिरेव प्रयोजनं यस्याः सा औत्पत्तिकी, आह-क्षयोपशमः प्रयोजनमस्याः, सत्यं, किन्तु स खल्वन्तरङ्गत्वात् सर्वबुद्धिसाधारण इति न विवक्ष्यते, न चान्यच्छास्त्रकर्माभ्यासादिकमपेक्षत इति १, विनयः-गुरुशुश्रूषा सकारणमस्यास्तत्प्रधाना वा वैनयिकी २, अनाचार्यकं कर्म साचार्यकं शिल्पं,कादाचित्कं वा कर्म शिल्पं नित्यव्यापारः, 'कर्मजा' इति कर्मणो जाता कर्मजा ३, परिः-समन्तानमनं परिणामः-सुदीर्घकालपूर्वापरार्थावलोकनादिजन्य आत्मधर्म इत्यर्थः स कारणमस्यास्तत्प्रधाना वा पारिणामिकी ४, बुध्यतेऽनयेति-बुद्धिः-मतिरित्यर्थः, सा च चतुर्विधोका तीर्थकरगणधरैः, किमिति ?, यस्मात् पञ्चमी नोपलभ्यते केवलिनाऽप्यसत्वादिति गाथार्थः ॥ औत्पत्तिक्या लक्षणं प्रतिपादयन्नाहपुत्वमट्टिमस्सुअमवेइअ तक्खणविसुद्धगहिअत्था । अव्वाहयफलजोगिणि बुद्धी उप्पत्तिआ नाम ॥ ९३९ ॥ बुद्ध्यत्मादात प्राक् स्वयमदृष्टोऽन्यतश्चाश्रुत: 'अवेदितः' मनसाऽप्यनालोचितः तस्मिन्नेव क्षणे विशुद्धः-यथावस्थितः गृहीतः-अवधारितः अर्थः-अभिप्रेतपदार्थो यया सा तथा, इहैकान्तिकमिहपरलोकाविरुद्धं फलान्तरावापितं वाऽव्याहतमुच्यते, फलं-प्रयोजनम् , अव्याहतं च तत्फलं च अव्याहतफलं योगोऽस्या अस्तीति योगिनी अव्याहतफलेन योगिनी अव्याहतफलयोगिनी, अन्ये पठन्ति-अव्याहतफलयोगा,अव्याहतफलेन योगो यस्याः साऽव्याहतफलयोगा बुद्धिः औत्पत्तिकी नामेति गाथार्थः ॥ साम्प्रतं विनेयजनानुग्रहायास्या एव स्वरूपप्रतिपादनार्थमुदाहरणानि प्रतिपादयन्नाह भरहसिल १पैणि २ रुक्खे ३ खुड्डग ४ पड ५ सरड ६ काग ७ उच्चारे ८। गय ९ घयण १० गोल ११ खंभे १२, खुड्डग १३ मग्गित्थि १४ पइ १५ पुत्ते १६ ॥९४०॥ * पणः + मुद्रिका, भरहसिल १ मिह २ कुकुड ३ तिल ४ वालुअ५ हथि ६ अगड ७ वणसंडे ८। पायस ९ अइआ १० पत्ते ११ खाडहिला १२ पंचपिअरो अ१३ ॥९४१॥ महुसित्थ १७ मुद्दि १८ अंके १९ अ नाणए २० भिक्खु २१ चेडगनिहाणे २२ । सिक्खा य २३ अत्थसत्थे २४ इच्छा य महं२५ सयसहस्से २६ ॥ ९४२॥ व्याख्या-आसामर्थः कथानकेभ्य एवावसेयः,तानि चामनि-उजेणीएणयरीए आसझो गामोणडाणं, तत्थेगस्स णडस्स भज्जा मया, तस्स य पुत्तो डहरओ, तेण अन्ना आणीया, सा तस्स दारगस्स न वट्टा, तेण दारएण भणियं-मम लहॅन पट्टसि, तहा ते करेमि जहा मे पाएसु पडिसित्ति, तेण रत्तिं पिया सहसा भणिओ-एस गोहो एस गोहोत्ति, तेण नायंमम महिला विणकृत्ति सिढिलो रागो जाओ. सा भणइ-मा पत्ता ! एवं करेहि. सो भणइ-मम लन वद्रसि. भणवट्टीहामि, ता लढें करेमि, सा वहिउमारद्धा, अन्नया छाहीए चेव एस गोहो एस गोहोत्ति भणित्ता कहिंति पुठो य छाहिं दंसेइ, तओ से पिया लजिओ, सोऽवि एवंविहोत्ति तीसे घणरागो जाओ, सोऽवि विसभीओ पियाए समं जेमेइ।अन्नया उज्जयिन्या नगर्या भासनो ग्रामो नटाना, तत्रैकस्य नटस्य भार्या मृता, तस्य च पुत्रो लधुः, तेनाम्याऽऽनीता, सा तस्मिन् दारके न (सुछ) वर्तते, तेन दारकेण भणितं-मयि लष्टा न वर्तसे, तथा तब करिष्यामि यथा मे पादयोः पतिष्यसीति, तेन रात्री पिता सहसा भणितः-एषोऽधम एषोऽधमः (गोधः), तेन ज्ञातं-मम महिला विनष्टेति श्लथो रागो जातः, सा भणति-मा पुत्र ! एवं कार्षीः, स भणति-मयि सुन्दरा न वर्तसे, भणति-वत्स्ये, तदा खटं करोमि, सा वर्तितुमारग्धा, अन्यदा छायायामेवैष गोध एष गोध इति भणिवा केति पृष्टश्च छायां दर्शयति, ततस्तस्स पिता लज्जितः, सोऽपि एवंविध इति तस्यां धनरागो जातः, सोऽपि विषभीतः पित्रा समं जेमति । अन्यदा पियरेण समं उजेणि गओ, दिहा णयरी, निग्गया पियापुत्ता, पिया से पुणोऽवि अइगओठवियगस्स कस्सइ, सोवि सिप्पा. णईए पुलिणे उज्जेणीणयरी आलिहइ, तेण णयरी सचञ्चरा लिहिया, तओ रायाएइ,राया वारिओ,भणइ-मा राउलघरस्स मज्झेणं जाहि, तेण कोउहल्लेण पुच्छिओ-*सचञ्चरा कहिया, कहिं वससि ?, गामेत्ति, पिया से आगओ। राइणो य एगूपगाणि पंचमंतिसयाणि, एक मग्गइ, जो य सबप्पहाणो होजत्ति, तस्स परिक्खणनिमित्तं तं गाम भणावेइ, जहा-तुभं गामस्स बहिया महल्ली सिला तीए मंडवं करेह, ते अहण्णा, सो दारओ रोहओ छहाइओ, पिया से अच्छइ गामेण सम, ओसूरे आगओ रोयइ-अम्हे छुहाइया अच्छामो, सो भणइ-सुहिओऽसि, किह ?, कहियं, भणइ-चीसत्था अच्छह, हेछओ खणह खंभे य देह थोवं थोवं भूमी कया, तओ उवलेवणकओवयारे मंडवे कए रण्णो निवेइयं, केण कयं, रोहएण भरहदारएणं । एसा एयरस उप्पत्तिया बुद्धी। एवं सबेसु जोएजा।तओतर्सि रण्णा मेढओपेसिओ, भणिया य-एस पक्खेण - पित्रा सममुजयिनी गतः, रटा नगरी, निर्गतौ पितापुत्रौ, पिता तस्य पुनरपि भतिगतो विस्मृताय कस्मैचित्, सोऽपि शिप्रानयाः पुलिने सजयिनी नगरीमालिख ति, तेन नगरी स चत्वरा (सान्तःपुरा) आलिखिता, तत राजाऽऽयातः, राजा निवारितः,भणति-मा राजकुलगृहस्य मध्येन यासीः, तेन कौतूहलेन पृष्टः-स चत्वरा कथिता, क वससि , ग्राम इति, पिता तस्थागतः । राज्ञश्चैकोनानि पञ्चमस्त्रिशतानि एक मार्गयति, यश्च सर्वप्रधानो भवेदिति, तस्य परीक्षणनि मित्तं तं ग्राम भाणयति-यथा युष्माकं ग्रामस्य बहिष्टात् महती शिला तस्या मण्डपं कुरुत, तेऽतिमुपगताः, स दारको रोहकः क्षुधितः, पिता तस्य तिष्ठति ग्रामेण समं, उत्सूर्ये मागतो रोदिति-वयं क्षुधितास्तिष्ठामः, स भणति-सुखितोऽसि, कथं', कथितं, भणति-विश्वस्तास्तिष्ठत, अधस्तात् खनत स्तम्भांश्च दत्त स्तोक स्तोकं भूमिः कृता, ततः कृतोपलेपनोपचारे मण्डपे कृते राजे निवेदितं, केन कृतं !, रोहकेण भरतदारकेन । एषैतस्पीपत्तिकी बुद्धिः । एवं सर्वेषु योजयेत् । ततस्तेषां राज्ञा मेषः प्रेषितः, भणिताश्व-एष पक्षेणे-* किमेयं तए आलिहियं?, किंधारालं?, तेण गगरी (प्रत्य. अधिक) Jain Education Interational For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002521
Book TitleAgam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01
Original Sutra AuthorHaribhadrasuri, Bhadrabahuswami
Author
PublisherBherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust
Publication Year
Total Pages340
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy