Page Text
________________
[षष्ठः सर्ग:]
महोपाध्यायश्रीमेघविजयविरचितं यतिपतिः प्रविभाव्य ऋतौ पुर शरदि नीरदिनीर्यदेवो दिशः ॥६१॥ शुचिरयादिनमप्यधितापयन् प्रथमतोऽथ मतो न घेनाद् भुवः। इह वनी रतयेऽस्य शिरीषजां हरिवधूरिव धूलिमुदक्षिपत् ॥ १२॥ स्मितमिव स्फुटयन्नवमल्लिकां शुचिरयं चिरयन् दिवसानभात्। तदभिनन्दनमाशु रजःकणैर्दिवि तता विततान शुकार्वलिः ॥ ६३ ॥ प्रकृतपुष्करहंसचिरस्थितिः कृशरसां सरसां प्रणयन् भुवम् । तुलयति स्म यतिस्मयभेदनः से शरदं शरदन्तुरदिग्मुखाम् ॥ ६४ ॥ [ प्रीष्मः ] नभसि साम्भसि सान्द्रघनाघने सहरिता हरिताहृति क्षितिः। भरमपारमपाऽध्वधरस्पेशामतनुताऽतनुतापकृतं दृशोः ॥६५॥ वरतनो रतनोदकलागुरुर्घनवनीनवनीपकरः कथम् ।। मृदुतरो दुतरोरघनानिलः सतुहिनस्तु हिनस्तु वियोगिनः ॥६६॥ खनवतो नवतोयधराद् वधू सहसा सहसा तडितां प्रियम् । भृशमनासँभनाः खयमाश्रयेत् न सहसा सहसा कृतवेपथुः ॥ ६७ ॥ [इति वर्षाः ] शरदभाद् रदभासिहसश्रिया धवलया वलयायितपङ्कजैः। धृतरुचा तरुचारुमुपल्लवैर्मृदुतया दंतयाधरलेखया ॥ ६८॥ रतरसात् तरसाऽत्र निरंशुकार्दयिता दयिता दयिताग्रहात् ।
10
15
१'पुरःशरदि' पुरः-अग्रे शरद् यस्य तत्र-वर्षाकाले। ताम् । “तुल्यौ तिलाने कृसरत्रिसरौ" इति हैमः।। हैम-अभि२'नीरदिनी-' मेघवतीः ।
धानचिन्तामणो कां. ३ श्लो० ६२] ३ 'यदवो' 'यत्' इति अव्ययम् । अवति रक्षति अवः-रक्षकः १२ 'स-' आषाढः शरदं शरदतुं तुलयति स्म । पचाद्यचि रूपम् ।
१३ 'सहरिता' सतृणा। ४ 'शुचि-'शुचिः आषाढः अयात्-प्रापत् ।
१४ 'हरिता-' हरिः सूर्यः तस्य तापहृति मेधे । ५'घनाद्' घनात् प्रथमतः पूर्वम् इनं सूर्यम् स्वामिनं वा १५ 'अपाध्वधरस्पृशाम्' विरहिणीनाम् । 'अतनु-' स्मरः । तापयन् ।
अतनुत इति क्रिया। ६ 'हरिवधूः-' हरेः सूर्यस्य वधूरिव वनी वनसमूहः अस्य १६ 'दुतरोर-' दुता उपतप्ताः रोराः दरिद्राः यस्मात् सः। इनस्य रतये सुखाय शिरीषजां शीतला कोमलां धूलिं चिक्षेप । "टुदु उपतापे धातुः"-खादिः । ७ "चिरयन्' चिरं कुर्वन् ।
१७ 'नसहसा' हसेन हास्येन सह सहसा-न सहसा नसहसा ८ 'तदभिनन्दन' तस्य आषाढस्य अभिनन्दनं वर्धापनम् । शोकयुक्ता । नप्रतिरूपेण 'न' इति अव्ययेन समासः । ९ 'शुका- शिरीषपुष्पराजिः । “शुकं प्रन्थिपणेऽरलू-शिरी- १८ 'भृशमनाश-'भृशम् अनाशम्-आशारहितं मनो यस्याः सा। षपुष्पयोः" इति अनेकार्थः [है. अने० सं० कां. २ श्लो. १९]
१९ -आश्रयत्' सा स्त्री तडितां सहसा बलेन 'कृतवेपथुः' १. 'पुष्कर-' गगने । -हंस- सूर्यः । पक्षे पुष्कर कमलम् , कृतकम्पा खयमेव प्रियमाश्रयत् न तु बलेन । सहसा शीघ्रं वा । हंसः मरालः । प्रकृता पुष्करे गगने हंसेन सूर्येण चिरस्थितियंत्र।। २० 'दुतया-' प्राप्तया । "गतौ धातुः"-भ्वादिः । ११ 'कृशरसाम्' शुष्काम् । पक्षे तिलान्नस्य सा लक्ष्मीर्यस्यां सा | २१'-अयिता' अयिता निर्गता । "अय गती धातः"।
Mahamannaamannamannaa
1 मा० ष० स० श्लो. ५१ चतुर्थः चतुर्थतया । 2 मा० १० स० श्लो० ५२ चतुर्थः चतुर्थतया । 3 मा०प० स० श्लो० ५३ चतुर्थः चतुर्थतया । 4 मा०प० स० श्लो० ५४ चतुर्थः चतुर्थतया ।
5 मा० ष० स० श्लो० ५५ चतुर्थः चतुर्थतया । माघे 'दृशाम्' इति ।
6 मा०प० स० श्लो० ५६ चतुर्थः चतुर्थतया । 7 मा० ष० स० श्लो० ५७ चतुर्थः चतुर्थतया । 8 मा० ष० स० श्लो. ५९ चतुर्थः चतुर्थतया ।
| SR No. | 002517 |
| Book Title | Devananda Mahakavya |
| Original Sutra Author | Meghvijay |
| Author | Bechardas Doshi |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 112 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 8 MB |