Devananda Mahakavya

SR No.: 002517
Original Sutra Author: Meghvijay
Author: Bechardas Doshi
Publisher: ZZZ Unknown
Publication Year: 1937
Total Pages: 112
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Literature
File Size: 8 MB

Page 74

[चतुर्थः सर्गः]
महोपाध्यायश्रीमेघविजयविरचितं ददृशुः पदं तदिह सारसं गोचिंतं सुदृशः प्रियैः सपदि सारसङ्गोचितम् । सरितोऽपि यत्र जलगूढचामीकराः सवितुः कचित् कॅपिशयन्ति चामी करा ॥३॥ तीर्थादथ प्रचलितः प्रभुराप तीर्थ-द्रङ्गं स तुङ्गगृहशृङ्गगणैरुदीतम् । यत्राम्बुयन्त्रविगलजलरूपमब्धेर्विष्वक तटेषु पतति स्फुटमन्तरिक्षम् ॥ ३४॥ सौधानां स्फुटिकघटास्फुटाश्मगर्भसन्दभैंर्वहति ततिः सपद्मरागैः। सङ्गोत्यां विधिदुहितुः कलिन्दजाया वैदग्धीमिह सरितः सुरापंगायाः ॥ ३५ ॥ पुरेऽत्रं दैवात् त्वमुपात्तदेहाऽसमानवप्रे मणिसा नुरागाः ।। जाताः प्रजास्तत् त्वयि देव ! कामं समा नवप्रेमणि सानुरागाः ३६॥ इत्थं स मार्गणगणैरभिनूयमानः प्रापाश्रमं दधतमुज्वलभित्तिभागे। हेमाम्बुजैर्भसितभासितनोः पुरारेरुद्वह्निलोचनललामललाटलीलाम् ॥ ३७॥ 10 स्थितवति च गुरुस्थिताविहेशेऽभ्युदयदशाजनि सा जनस्य यस्याम् । गृहततिरतिमोदचित्रितोद्यत्-परिणतदिक्करिकास्तटीबिभर्ति ॥ ३८॥ स्थाने स्थाने तरुणनृणां सङ्गीतैर्गीतैः स्त्रीणां मुदितजने । सद्रङ्गे द्रङ्गे रेजुः सरसफलाः शालीनां लीनां श्रेणीमिह तरवो विभ्राणाः' ॥ ३९ ॥ वृष्टेऽम्भोदे सुरभिधने सौपीने पीने क्षेत्रे बहललतानालोके । लोके रेजुः सजलसरस्यालीनों लीनां श्रेणीमिह तरवो बिभ्राणाः ॥४०॥ भास्वत्सुपर्वविलसज्जननन्दनेन नित्यं सुवर्णवरगोत्रभृता पुरेण । जिग्ये तदा श्रमणराजि विदेहवर्षमेतेन भारतमिलावृतवद् विभाति ॥४१॥ रुचिरचित्रतनूरुहशालिभिर्दिनकरैरिव रश्मिधरैरिह ।। सशरदं जलदर्तुमतीत्य तैर्जनपदेऽतिजगे जगदर्चितैः ॥४२॥
20
१. 'मणिसा' उपात्तदेहा मूर्तिमती खं मणिसा-रत्नलक्ष्मीः । २ 'गोचितम्' गोभिर्जलैः चितं पुष्टम् ।
११'नुरागाः' नुः मनुष्यस्य, अत्र पुरे आगाः आगतः । ३ 'सारसङ्गो-' प्रियः सारः श्रेष्ठो यः संगः तस्य उचितम् ।
१२ 'समाः सकलाः। ४ 'कपिशयन्ति' यत्र सरितः नद्यः सूर्यस्य कराः कपिशिताः
१३'-भसित-' में नक्षत्रम् तद्वत् सितस्य । कुर्वते-नदीः पिङ्गलास्तन्वन्ति सूरांशवः। ५ 'विधि-' सरस्वत्याः ।
१४ ‘सापीने-' आपीनम् ऊधः तेन सहिते। ६ 'कलि-' यमुनायाः।
१५'-आलीनां' सखीनां श्रेणिम् लीनाम्-आश्रिताम् बिभ्राणाः . 'सुराप-' गङ्गायाः।
पोषयन्तः । ८ 'पुरे' "पुरेऽत्र दैवात् खकमजयुक्त्याऽ-" इति पाठान्तरे १६ 'श्रमण-' श्रमणराजि विभाति सति-भासमाने सति । मूर्तिमत् मणिसानुः रत्नशृङ्गम् आगाः । “सानुः पुनपुंसके"। १७ 'भारत-' भारतं विदेहवर्ष जिग्ये । किंभूतं भारतम् ?
1-' किंभूते पुरे ! असमानवप्रे अतुल्यप्राकारे। इलया आवृतवत्-भुवा परिवृतवत् । “क्तवतु" प्रत्ययः।
15
१ 'सारसम्' सरस इदं सारसम् ।
1 पूर्ववत् ।
2 मा० च० स० श्लो० २५ चतुर्थः पादः चतुर्थतया । माघे 'स्फुटमन्तरीक्षम्।
3 मा० च० स० श्लो० २६ चतुर्थः पादः चतुर्थतया । 4 मा. च० स० श्लो० २७ द्वितीय-चतुर्थपादौ समस्यात्वेन । 5मा० च० स० श्लो. २८ चतुर्थः पादः चतुर्थतया ।
6 मा. च. स. श्लो. २९ चतुर्थः पादः चतुर्थतया ।
7 मा० च० स० श्लो०३० चतुर्थः पादः चतुर्थतया । माघे 'लीनामालीमिह' इति भेदः।
8 पूर्ववत् 9 मा० च० स० श्लो० ३१ चतुर्थः पादः चतुर्थतया । 10 मा. च. स. श्लो० ३२ प्रथमः पादः प्रथमतया ।
|