________________
सनिर्युक्ति-लघुभाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [ संज्ञाप्यप्रकृते सूत्रम् १२
गाहं ति रणपिसाई, घरे वि दडो त्ति च्छंति ।। ५२२२ ॥ दं गाथात्रयं गतार्थम् । नवरम् -' -" उभय चियत्तऽभिसेगे" त्ति 'उभयोरपि' देवी- कुमारयोः प्रीतिकरं तद् विषयसेवनम् । राज्याभिषेकेऽपि सञ्जाते तामसौ न मुञ्चति ॥ ५२२० ॥ द्वितीयगाथायाम् — “धुत्त हरणुज्झ" त्ति धूर्तेन तस्या वणिग्भार्याया अपहरणम् । तस्या 6 अपि पतिमुज्झित्वा गङ्गातटे गमनम् || ५२२१ ॥
तृतीयगाथायाम् — “नाहं ति" इत्यादि, महत्तरेण 'नाहं सेनापतिः' इत्युक्ते चौराश्चिन्तयन्ति -- एष रणपिशाच की तेनैवं वक्ति । गृहेऽपि गतं तं महत्तरं ते ग्रामेयकाः 'दग्धः' इति कृत्वा नेच्छन्ति सङ्ग्रहीतुम् ॥ ५२२२ ॥
व्याख्यातो मूढः । सम्प्रति व्युद्राहितं व्याचिख्यासुद्वीपजातदृष्टान्तमाहपोत विवती आवण्णसत्त फलएण गाहिया दीवं ।
10
१३८८
सुतजम्म वड्ड भोगा, वुग्गाहण णाववणियाऽऽया ।। ५२२३ || एगो वणित । तस्स भज्जा अईव इट्ठा | सो वाणिज्जेण गंतुकामो तं आपुच्छति । तीए भणियं - अहं पि आगच्छामि । तेण सा नीता । सा गुबिणी । समुद्दमज्झे विणट्टं जाणवतं । सा फलगं विलग्गा अंतरदीवे पत्ता । तत्थेव पसूता दारगं । सो वणिओ समुद्दे मओ । सा 15 महिला तम्मिं चेत्र दारए संपलग्गा । ताए सो वुग्गा हितो - जइ माणुसं पिच्छिज्जासि तो
सेस, ते माणुसरूवेण रक्खसा । अन्नया दुव्वायहयपोएण वाणिया आगया । ते दहुं सोना । तेहिं नायं वुग्गाहिओ केणावि । कह वि अल्लीणो पुच्छिओ सव्वं कहेइ । तेहिं बहुसो पन्नविओ — एयं महापावं, परिच्चयाहि । तहा वि नो परिचयति ॥
अथाक्षरार्थः – 'पोतः ' प्रवहणं तस्य विपत्तिः । आपन्नसत्त्वा च सा फलकेन द्वीपं ग्राहिता । 20 सुतस्य जन्म वृद्धिश्चाभवेत्, भोगांश्च तेन सह भोक्तुमारब्धा । व्युग्राहणकं च कृतम् । नौव - णिजश्च चिरादायाताः । एवंविधा व्युग्राहिताः प्रज्ञापनाया अयोग्याः || ५२२३ ॥
तथा चाह-
23
पुवि बुग्गाहिया केई, णरा पंडियमाणिणो ।
णिच्छंति कारणं किंची, दीवजाते जहा नरे ।। ५२२४ ॥
पूर्वं व्यग्राहिताः केचिद् नराः पण्डितमानिनो नेच्छन्ति कारणं किञ्चित् श्रोतुमिति शेषः, द्वीपात यथा नरः || ५२२४ ॥ अथ पञ्चशैलदृष्टान्तमाह
चंपा अणंगसेणो, पंचऽच्छर थेर णयण दुम वलए ।
विपास गयण सावग, इंगिणिमरणे य उववातो ।। ५२२५ ।। चम्पायामनङ्गसेनः सुवर्णकारः, कुमारनन्दीति तस्य नामान्तरम् । तस्य च पञ्चशैल30 द्वीपवास्तव्याभ्यामप्सरोभ्यां व्युद्रा हितस्य स्थविरेण तत्र नयनम् । 'दुमश्च' वटवृक्षोऽपान्तराले १ इदं गाथात्रयं चूर्णिद्वये ऽप्यगृहीतत्वादन्यकर्तृकमिव लक्ष्यते । गतार्थं चैतत् । नवरम् भ० ॥ २ ताम् । भो मो० ॥ ३ 'ताः, तैः प्रज्ञापितोऽपि न परित्यक्तवान् । एवं कां ॥ ४ चशील डे० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org