Page Text
________________
भाष्यगाथाः ६४-६७]
पीठिका ।
16
रिणतेषु । तत्र गुरु द्रव्यं यथा-अयस्पिण्डः, लघु यथा-अर्कतूलम् , गुरुलघु यथा-वायुः, अगुरुलघु परमाण्वादि । निश्चयतः पुनरेवं द्विविधद्रव्यभावना-परमाण्वादेरारभ्य सङ्ख्यातप्रदेशात्मकोऽसङ्ख्यातप्रदेशात्मको यश्चानन्तप्रदेशात्मकः सूक्ष्मस्कन्धः कार्मणप्रभृतिक एते अगुरुलघवः, बादराः स्कन्धा औदारिक वैक्रिया-ऽऽहारक-तैजसरूपा गुरुलघवः । सम्प्रति गुरुलघुद्रव्याणामगुरुलघुद्रव्याणां चाऽल्पबहुत्वेन वर्गणाश्चिन्त्यन्ते-तत्र बादरस्कन्धेषु जघन्य-मध्यमो-5 त्कृष्ट भेदभिन्नेष्वेकोत्तरवृद्ध्या प्रवर्धमाना वर्गणा अनन्ता भवन्ति, ताश्च तावद् द्रष्टव्या यावत् सर्वोत्कृष्टो बादरस्कन्धः ॥ ६५॥
तत्तो य वग्गणाओ, सुहुमाण भवंतऽणंतगुणियातो।
परमाण य एका, संखे संखेयरेऽसंखा ॥ ६६ ॥ 'ताभ्यः' समस्तबादरस्कन्धगताभ्यो वर्गणाभ्यः 'सूक्ष्माणाम्' सूक्ष्मानन्तप्रदेशकस्कन्धाना-10 मनन्तगुणिता वर्गणाः । तथा परमाणूनां समस्तानामेका वर्गणा । 'संखे संखे'त्ति सङ्ख्येयप्रदेशेषु प्यादिप्रभृति उत्कृष्टं सङ्ख्यातं यावत्सङ्ख्याताः, सङ्ख्यातस्य सङ्ख्यात भेदभावात् । 'इतरस्मिन्' असङ्ख्येयप्रदेशेऽसङ्ख्येया वर्गणाः, असङ्ख्यातस्याऽसङ्ख्यातभेदभिन्नत्वात् ॥ ६६ ॥
इय पोग्गलकायम्मी, सम्वत्थोवा उ गुरुलहू दव्या ।
उभयपडिसेहिया पुण, अणंतकप्पा बहुवियप्पा ।। ६७॥ 'ईति' एवमुपदर्शितेन प्रकारेण 'पुद्गलकाये' पुद्गलास्तिकाये गुरुलघुद्रव्याणि सर्वस्तोकानि । 'उभयप्रतिषेधितानि' सञ्जातगुरुलयप्रतिषेधानि अगुरुलघूनीत्यर्थः पुनद्रव्याणि 'अनन्तकल्पानि' अनन्तभेदानि । तत्रानन्तभेदत्वं गुरुलघुद्रव्येष्वप्यस्ति, तत आह-'बहुविकल्पानि' विकल्पातिशयेन बहुभेदानि ॥ ६७ ॥ सम्प्रति पर्यायपरिमाणमल्पबहुत्वेन चिन्त्यते-इह पञ्च राशयः क्रमेण स्थाप्यन्ते, तद्यथा- 20 रूपिद्र
व्यगतपरमाणुराशिः सङ्ख्यातप्रदेशकस्कन्धराशिः असङ्ख्यातप्रदेशकस्कन्धराशिः सूक्ष्मानन्तप्रदेशक- गुरुलस्कन्धराशिः बादरानन्तप्रदेशकस्कन्धराशिश्च । तत्र बादरानन्तप्रदेशस्कन्धराशौ योऽन्तिमः स
र्यायाणा१ "लघु यया-मूलगपत्तं आव.पत्र-२९ । गुरुलघु यथा-वायुः । अगुरुलघु आकाशम्" इति चूर्णौ ॥
मल्पब२ "निश्चयात्तु गुरु-लघवः सर्वे पुद्गलाः, यस्मात् परमाणोरपि गुरु-लघुभावो विद्यते । कथम् ? यदि तस्यै- हुलम्
| गुरुभावो न स्यात् ततोऽनन्तपरमाणुसमवायेऽपि गुरुत्वं न स्यात् , ततश्चासत्कार्यप्रसङ्गः, असत्कार्ये च वैशेषिकादिसिद्धान्तप्रसङ्गः, यस्मादमी दोषास्तस्मात् परमाणौ गुरुत्वं विद्यते । एवं लघुत्वमपि । अगुरुलघवश्व सर्वेऽमूर्तास्तिकायाः । अतो आवेक्खिता पसिद्धी एतेसिं ॥” इति चूर्णौ ॥
३ एतद्दाथासमनन्तरं चूर्णिकृद्भिः “पोग्गलस्थिकायगुरुलहुपजवाणं परिमाणं भग्णति" इत्यवतीर्य "वे गुरुलहु०" गाथा ६८ तथा टीकाकृद्भिरनादृता “पंतपएसाणं.” इति गाथा व्याख्याताऽस्ति । दृश्यतां चतुर्विंशतितमे पत्रे टिप्पणी ३ ॥
४°णूणं ए° ता० ॥ ५ इति पो ता०॥ ६ "इति पोग्गल. गाधा । उभयपडिसेधिया णाम अगुरुलहू, ते णयमयाउ अत्थि अन्नसिद्धते, इह ण भणिया चुण्णिकारेण, सिद्धते य “वादरमिह गुरुलहुयं, अगुरुलहुं सेसयं सव्वं ।" इह पुण पगए बादरीहोताणं पोग्गलाणं गुरुपजाया बर्राति लहुपज्जाया हायंति, सुहुमीहवंताण पुण लहुपज्जवा वटुंति गुरुपजाया हायति ॥ केण० गाहा ।" इति चूर्णौ ॥
धादिप
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002510 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 18 MB |