________________
सटिप्पनकं कौटलीयमर्थशास्त्रम्
मेम क्षेत्रे' बीजमुत्पादयेत् । न चैकपुत्रमविनीतं राज्ये स्थापयेत् । बहूनामेकसंरोधः पिता पुत्रहितो भवेत् । अन्यत्रापद ऐश्वर्य ज्येष्ठभागि' तु पूज्यते ॥ कुलस्य वा भवेद्राज्यं कुलसङ्को' हि दुर्जयः । अराजव्यसनाबाधः शश्वदावसंति क्षितिम् ॥ ॥ इति विमयाधिकारिके सप्तदशमोऽध्यायः ॥ छ ॥
*
[ अपरुद्धवृत्तम् । ]
विनीतो राजपुत्रः कृच्छ्रवृत्तिरसदृशे कर्मणि नियुक्तः पितरमनुवर्तेत अन्यत्र प्राणार्धप्रकृतिकोपपातकेभ्यः ।
पुण्ये कर्मणि' नियुक्तः पुरुषमधिष्ठातारं याचेत । पुरुषाधिष्ठितस्तु सविशेषमादेशमनुतिष्ठेत् । अभिरूपं च कर्मफलमौपायनिकं च लाभं पितुरुप- । नाययेत् ।
10
१ देव्याम् ।
२ राजाईम् ।
३ आहार्यबुद्धिमपि स्थापयेत् । बुद्धिमतोऽभावे दुर्बुद्धिमेकं न स्थापयेत् । अविनीतस्तु सर्वव्यसनास्पदत्वाद्राज्यमात्मानं च नाशयति ।
४३
४ विरक्तानाम् ।
५ पितुर्हितत्वेऽहिभयाभावात् भिन्नमतत्वात् बहूनां पुत्राणामपि हितो भवेत् । परस्परं संघर्षेण विनयग्रहणात् ।
६ यदि कुष्ठध्याध्यादिका आपद्भवति तदा कनिष्ठभाग्यपि भवति । राज्यं पूज्यते न्याय्यत्वात् ।
७ ज्येष्टस्य भवतीत्यर्थः ।
८ कुलस्येति बहूनामित्यर्थः । सौभ्रातृत्वे सति रामयुधिष्ठिरादीनामिव राज्यं भवेत् ।
९ भिन्नकुलानामपि ।
१० *
११
*
१२
*
१३
*
१४ यत्र स्वल्पबलो बलीयसि प्रेष्यते विनाशः संपद्यतामिति ।
५५ न्याय्ये समाहर्तृस्वादौ परीक्षार्थम् ।
*
१६
१७ आदिष्टशदधिकैः फलैः सहितम् ।
१८
*
१९ *
1s भागी तु; भागस्तु; Jvl भागिति । 2s राजपुत्ररक्षणं सप्तदशोऽध्यायः; J प्रथमेsधिकरणे राज सप्त; व प्रथमाधिकरणे सप्त राज | 3 sJG 'विनीतो' नास्ति | 4 sJG बाधक | 5 svlJ कोपक । 6 SJG पुण्यकर्मणि । 7 sJd च । 8 svl avl अविरुद्धं ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
-
