Page Text
________________
२३५
वातरोगचिकित्सा |
सनखनलदकौन्तीकुण्डलीक्वाथदुग्धैः भृतमनिलगदनं तैलमश्विप्रणीतम् ।। ३५८ ।।
त्रुट्यादिभिः कौन्तीपर्यन्तैः पलिकैः कल्कैः । कुण्डली गुहूवी । तत् क्वाथदुग्धाभ्यां प्रत्येकादकसमेतं तैलाढकमनिलगदघ्नं भवति । अनिलो वायुस्तेन गदा अपतानकादयः तान् हन्तीति । एतच्च गुडूचीतैलं अश्विप्रणीतम् अश्विनीकुमाराभ्यां प्रणीतमिति । त्रुटिरेला । कुटिलं तगरम् । लवङ्गं देवपुष्पम् | त्वक् वराङ्गम् । प्रियङ्गुः फलिनी । उग्रगन्धा वचा । सरलं देवदारुविशेषः । दलं तमालपत्रम् । शताह्वा शतपुष्पा । रुक् कुष्ठम् । तुरुष्कं सिह्नकम् | अहिपुष्पं नागकेसरम् । नखं व्याघ्रनखम् । नलदं मांसी । कौन्ती रेणुका । एतच्च गुडूचीतैलं अश्विनीकुमाराभ्यां प्रणीतमिति ॥ ३५८ ॥
1
गुडूचीतैल - तिलतैल २ आढक । गिलोय का क्वाथ २ आढक । दूध २ आढक । कल्कार्थ—छोटी इलायची, तगर लौंग, दारचीनी, प्रियंगु, वचा, सरलकाष्ठ; तेजपत्र, सोये, कुष्ठ, शिहूलक, नागकेसर, नखी, जटामांसी, रेणुका; प्रत्येक १ पल । यथाविधि साधित करें । अश्विनीकुमारों द्वारा निर्मित यह तेल वातनाशक है ॥ ३५८ ॥ इदानीमति सुगन्धगर्भ च बलातैलमाहतगरागुरुकुङ्कुमकुन्दुरुभिः सलवङ्गवराङ्गकुरङ्गमदैः । सरलामरदारुदल द्रविडीनख केसर रुक् फलिनीनलदैः ।। ३५९ ।। सतुरुष्करेणुबलाक्कथनैरिति तैलमिदं पयसा विपचेत् । नृपतिप्रमदाशिशुभिः स्थविरैरुपयोज्यमिदं पवनापहरम् ॥ ३६० ॥
इत्येभिस्तगरादिभिर्हरेणुपर्यन्तैः पलिकैः कल्कैः बलाक्वाथेन चतुर्गुणेन, दुग्धेन पयसा च चतुर्गुणेन तैलाढकं विपचेत् । तगरं कुटि· लम् । अगुरु लाहेम्। कुङ्कुमं रुधिरम् । कुन्दुरुः सल्लकी गोपुरः । लवङ्गं देवकुसुमम् । वराङ्गं त्वक् । कुरङ्गमदः कस्तूरिका । सरलं मारीचपत्रकम् । अमरदारु देवदारु । दलं पत्रकम् । द्रविडी एला । नखं व्यालायुधम् । केसरं अहिकुसुमम् । रुक् कुष्ठम् | फलिनी पर्णभेदिनी । नलदं मांसी । तुरुष्कं सिह्नकम् । हरेणुः रेणुका । इदं च तैलं नृपत्यादिभिरुपयोज्यम् । उपयुक्तं तत्पवनापहं वातविकारापहं भवतीति ॥
| SR No. | 002391 |
| Book Title | Chikitsa Kalika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Narendranath Mtra |
| Publisher | Mitra Ayurvedic Pharmacy |
| Publication Year | |
| Total Pages | 274 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 18 MB |