________________
"रूपवृत्तित्वं च प्रतियोगितायां स्व निरुपितावच्छेदकतात्वावच्छिन्न प्रतियोगिताक पर्याप्त्यनुयोगितावच्छेदकत्व सम्बन्धेन"
શંકા - અહીં સ્વ પદથી કોનું ગ્રહણ કરવું?
સમા. - જે અભાવ લીધો છે તેનો પ્રતિયોગી છે અને તેને સ્વ પદથી લેવો. પ્રસ્તુતમાં માનસીય વર્ચભાવ લીધો છે તેનો પ્રતિયોગી માનસીય વહ્નિ બનશે. આમ સ્વ પદથી મહાનસીયવહિં ગૃહિત થશે.
લક્ષણ સમન્વય : સ્વ – માનસીય વહ્નિ, સ્વ નિરૂપિતાવચ્છેદકતા-માનસીયત વહ્નિત્વ નિષ્ઠા અવચ્છેદકતા, આ અવચ્છેદકતાનું પર્યાપ્ત સંબંધથી અધિકરણ માનસીયત્વ, વક્તિત્વ બનશે. પર્યાપ્તિ સંબંધથી આ અવચ્છેદકતા પ્રતિયોગી બનશે. જયારે અનુયોગી-માનસીયત્વ, વનિત્વ બનશે. અનુયોગિતાવરચ્છેદક - મહાનસીયત્વ વહ્નિત્વ ગત દ્વિત્વ બનશે. આમ રૂપવૃત્તિતા સમાન ન થઈ. રૂપવૃત્તિતા સમાન ન થતાં મહાનસીય વર્ચભાવ લક્ષણ ધટક નહીં બને. પરંતુ વર્ચભાવ લક્ષણ ઘટક બનશે.
આમ સાધ્યાભાવ – વચભાવ, તાધિકરણ જલદાદિ તનિરુપત વૃત્તિતા - મીનાદિ, વૃત્તિવાભાવ - ધૂમમાં જતાં લક્ષણ સમન્વય થઈ જશે. પૂર્વમાં જે અવ્યાપ્તિ આવતી હતી તે પર્યાપ્તિ ઘટિત લક્ષણ સ્વીકારવાથી દૂર થઈ જશે.
गूढामृतलीला (४५) यत्प्रकारमाश्रित्य पर्वतो वह्निमान् धूमादित्यत्र महानसीयवल्यभावमादायाव्याप्ति निराकृता । तेनैव प्रकारेणात्रापि विषयितया वह्नित्वविशिष्टाभावमादायाव्याप्तिवारणसम्भवः । साध्यतावच्छेदकनिष्ठवच्छेदकतायां साध्यतावच्छेदकतावच्छेदकसम्बन्धावच्छिन्नत्वनिवेशो व्यर्थः ।
(૬૩)
