________________
પ્રમેયવહિમાન્ ધૂમામાં અવ્યાપ્તિ કેવી રીતે આવે છે તે બતાવે છે પ્રસ્તુતમાં સાધ્યતાવચ્છેદકતા-પ્રમેયવહ્નિત્વમાં, साध्यतावच्छेदृतानुं पर्याप्ति संबंधथी अधिकरण- प्रमेयत्व, वह्नित्व, તાદશધર્માવચ્છિન્નપ્રતિયોગિતાકાભાવ-શુદ્ધ વહિત્પાવચ્છિન્ન પ્રતિયોગિતાકવન્યભાવ ન બનતાં પ્રમેયવહ્નિત્પાવચ્છિન્ન પ્રતિયોગિતાક પ્રમેયવÇચભાવ જ યશે. અને આ પ્રમેયવÇચભાવીય પ્રતિયોગિતા તો અપ્રસિદ્ધ જ છે જે અમે પૂર્વમાં જણાવી જ દીધું છે. આમ અપ્રસિદ્ધિ થવાથી અવ્યાપ્તિ આવશે.
गूढामृतलीला
(७०) भवता महानसीयवह्निमान् धूमादित्यत्रातिव्याप्तिवारणाय पर्याप्ति र्निवेश्यते । तेन च प्रमेयवह्निमान् धूमादित्यत्राव्याप्तिः प्रसाधिता । तन्न प्रतिभाति सम्यक् ।
यतो हि पर्वतो धूमवान् वह्नेरित्यत्र धूमाभावाधिकरण जलहूदादि निरूपित वृत्तित्वाभावस्य धूमे विद्यमानत्वेनातिव्याप्तिः । अतस्तद् वारणाय साध्याभावाधिकरणनिरूपितवृत्तित्वाभाव इत्यत्र साध्यतावच्छेदकावच्छिन्न प्रतियोगिताकाभाववद् वृत्तित्वत्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकाभावस्यैव विवक्षितत्वात् । (अर्थात् वृत्तित्वसामान्याभावं निवेश्यते)
कृते चैतादृशे निवेशे धूमत्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकाभाववद् वृत्तित्वसामान्यान्तर्गतायोगोलकनिरूपितवृत्तितापि जाता । वृत्तित्वाभावस्य वह्नावभावान्नातिव्याप्तिः । तथैव महानसीय वह्निमान् धूमादित्यत्रापि महानसीयवह्नित्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकाभाववत् वृत्तित्व सामान्यान्तर्गत पर्वतनिरूपित - वृत्तिताप्यस्ति, वृत्तित्वाभावस्याभावान्नातिव्याप्तिः । तद् वारणाय न्यूनवारक पर्याप्तेरनावश्यकत्वेन प्रमेयवह्निमान् धूमादित्यत्र वह्नित्वावच्छिन्न प्रतियोगिताकाभावाधिकरण जलहूदनिरूपितवृत्तित्वाभावस्य धूमे विद्यमानत्वान्नाव्याप्तिः ।
(१०८)
