________________
તો પછી માનસીયવતિમાનું ધૂમતુ માં અતિવ્યાતિ આવી જશે.
પ્રસ્તુત સ્થળ એ અસહેતુવાળું છે. કેમકે ધૂમરુપ હેતુ તો પર્વતાદિમાં પણ છે જ્યારે માનસીય વહ્નિ સંયોગ સંબંધથી મહાનસમાં જ વિદ્યમાન છે પર્વતાદિમાં માનસીય વન્યભાવ મળશે આથી આ અસહેતુ છે. અને અસતુનું જે લક્ષણ છે તે અહીં અખંડિત જ છે.
લક્ષણ : “વ્યાતિપક્ષધર્મતાવિરત્વિ ” વ્યાપ્તિ અને પક્ષ ધર્મતાથી રહિત જે છે હેતુ છે તે અસતુ જાણવો.
શંકા : અતિવ્યાતિ કેવી રીતે આવે છે?
સમા. : તમે તો સાધ્યતાવરચ્છેદક ઘટકીભૂત અભાવ ગ્રહણ કરો છો. તાદશ અભાવ લઈને તમે પૂર્વમાં દોષ દૂર કર્યો હતો. તે જ પદ્ધતિથી અમે માનસીયતમાનું રુપ સાધ્યમ માનસીય વહિવાવચ્છિન્નપ્રતિયોગિતાકમાનસીયવહચભાવ ન લેતાં તેના ઘટકભૂત કેવલ વહ્નિત્વાવચ્છિત્રપ્રતિયોગિતાકવચભાવ લઈશું.
આમ સાધ્ય-માનસીયવર્તિ, સાધ્યાભાવ-વહ્નિત્વાવચ્છિન્ન પ્રતિયોગિતાકવયભાવ, તેનું અધિકરણ-જલદૂદાદિ, તત્રિપિત વૃત્તિતા-મીનાદિમાં, વૃત્તિવાભાવ-ધૂમમાં જતાં અતિવ્યાતિ આવશે.
गूढामृतलीला (६८) अतस्तद् वारणाय साध्यतावच्छेदकता पर्याप्त्यधिकरण धर्मावच्छिन्न प्रतियोगितायां विवक्षणीयतया भवति पूर्वोक्तातिव्याप्ति वारणम् ।
पर्याप्तिनिवेशे लक्षणस्वरूपन्तावत् - साध्यतावच्छेदकतात्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकपर्याप्त्यनुयोगितावच्छेदकरूपवृत्ति प्रतियोगिताकाभावाधिकरण निरूपितवृत्तित्वाभावो व्याप्तिः । तथा च प्रकृते साध्यतावच्छेदकता महानसीयत्व वह्नित्व निष्ठ, पर्याप्ति
(૨૦)
