________________
અનુયોગિતાવચ્છેદક - વહ્નિત્વ ગત એકત્વ બનશે.
જયારે અભાવ વિષયિતા સંબંધથી લીધો છે ત્યાં રૂપવૃત્તિતા સમાન નથી થતી. સ્વ-વિષયિતા સંબંધથી વહ્રિત્વ વિશિષ્ટ સ્વ નિરૂપિતાવચ્છેદકતાત્વાવચ્છિન્ન પ્રતિયોગિતાક પર્યાપ્ત્યનુયોગિતા - વહ્નિત્વમાં, અનુયોગિતાવચ્છેદક - વહ્નિત્વ ગત એકત્વ નહીં બને પરન્તુ વહિત્વત્વ બનશે કેમકે અભાવીય પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકતા વિષયિત્વ સંબંધાવચ્છિન્ન છે. (તત્સમ્વન્દેન સ્વરૂપતઃ ભાન યોગ્યÅવ तत्सम्बन्धेन स्वरूपतः प्रतियोगितावच्छेदकत्वम्" |
જે જે સંબંધથી સ્વરુપતઃ ભાનને યોગ્ય હોય છે તેનું જ તે સંબંધથી પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકત્વ મનાય છે.) આથી વિષયિતા સંબંધથી વહ્નિત્વ-વિશિષ્ટાભાવમાં વહ્નિત્વનું સ્વરૂપતઃ ભાન ન થતાં કિંચિદુ ધર્મથી ભાન થશે.
આમ રૂપવૃત્તિતા સમાન નહીં થાય. આથી “વિયિતયા વહિ વિશિષ્ટામાવ:" લક્ષણ ઘટક નહીં બને. પરંતુ સમવાય સંબંધથી વહ્નિત્વવિશિષ્ટાભાવ જ લક્ષણ ઘટક બનશે. તેનું અધિકરણ-જલહૂદ તેમાં વૃત્તિતા-મીનાદિની, વૃત્તિત્વાભાવ-ધૂમમાં જતાં અવ્યાપ્તિ નહી આવે.
આમ સાધ્યતાવછે. નિષ્ઠાવચ્છેદકતામાં સાધ્યતાવચ્છેદકતાવચ્છેદક સંબંધ વ્યર્થ જશે.
गूढामृतलीला
(४६) भवता तत्सम्बन्धेन स्वरूपतः भानयोग्यस्यैव तत्सम्बन्धेन स्वरूपतः प्रतियोगितावच्छेदकत्वमिति नियममाश्रित्य विषयितया वह्नित्व विशिष्टाभावीय प्रतियोगितावच्छेदकतायां सावच्छिन्नत्वं प्रतिपादितम् । तन्न प्रतिभाति शोभनम् । यतो हि नियमेऽस्मिन् प्रमाणाभावात् । वह्नित्व जातेः समवायेन इव विषयितयापि
(૬૬)
