________________
५७
नवमः सर्गः ।
कालः किं०, कियानित्यनिर्दिष्टममाणः, केव, कलेव पञ्चदशलवप्रमितवेलव, अभूद्बभूव । अनेन सर्वसुखाधिक्यमसुसुचत्सूत्रकृत् ।
इह च मङ्गलरूपतया प्रथमसर्गस्यान्तिमे काव्येऽपि श्रीशब्दप्रयोगः । तदुक्तं च प्राचीनानेकच्छेकै:- 'मङ्गलादीनि मङ्गलमध्यानि मङ्गलान्तानि हि शास्त्राणि प्रथन्ते श्रोतारोऽध्येतारव कुशलिनः कुशलाच भवन्तीति' । तथेदं हरिणीनामकं वृत्तम्' रसयुगहयेन्सीं म्रौ स्लौगो यदा हरिणी तदा', इति लक्षणमतिपादनात् । ननु सर्गान्ते वृत्तपरावृत्तिः किमबलम्बनेति चेत् । उच्यते- 'सर्गैरनतिविस्तीर्णैः श्रव्यवत्तैः सुसन्धिभिः । सर्वत्र भिनसर्गान्तैरुपेतं लोकरञ्जकम् ' ।। १ ।। इत्याद्यनेक पुराणमहाकविवचनालम्बनति तवम् ।। ७७ ॥
,
इति भट्टारककोटीत्यादेरारभ्य प्रथमः सर्ग इति यावत् सर्व सुगमम् । नवरं विजयमशस्तिनान्नि महाकाव्य इत्यत्र महाकाव्यत्वं चास्य काव्यस्य, सर्गबन्धात्मकत्वात्, पुरनृपकुमारमन्त्रिप्रभृतिवर्ण्यवस्तूनां वर्णनाथ: यदुक्तम्- 'सर्गबन्धो महाकाव्यमिति' । 'पुरनृपकुमारमन्त्रिप्रयाणरणदूतभवनवनगिरयः ।
एते यत्र कवीन्द्रैर्वर्ण्यन्ते तन्महाकाव्यम् ' ॥ १ ॥ इत्याद्युक्तत्वाचेति ध्येयम् ।
इतिसुविहितसभा सार्वभौमसमानसकलपण्डितमण्डलीमालिमौलीयमानपण्डितश्रीकमलविजयगणिसुशिष्यमुख्यपण्डितश्रीविद्याविजयगणिविनेयाणुवाचकश्रीगुणविजयगणिविरचितायां विजयप्रदीपिकाऽभिधानधारिकायां श्रीविजयत्रशस्तिमहाकाव्यटीकायां प्रथमः सर्गोऽर्थतः समर्पितः ।
