________________
| १८६ ]
प्रकीर्णक स्तुतिकूलम्
सच्छर्महेतु :- सच्च तद् शर्म च सच्छ, 'सन्महत्०' ३|१|१०७ ( वि. पू. क. ) सच्छर्मण: हेतुः सच्छर्महेतुः । ( प त. पु. ) समुद्रस्रोतः इव सिद्धान्तः सुवर्ण्यते.....
सिद्धान्ताब्धिप्रवाह: कुमतजनपदान् प्लावयन् यः प्रवृत्तः, सिद्धिद्वीपं नयन्धीधनमुनिवणिजः सत्यंपात्र प्रतिष्ठान् । एकादश्यादिपर्वेन्दुमणिमतिदिशन् धीवराणां महार्घ्यम्, सन्न्यायाम्भश्च नित्यं प्रवितरतु स नः स्वप्रतीरे निवासम् ॥ ३॥
अन्वय
यः कुमतजनपदान् प्लावयन्, सत्यपात्रप्रतिष्ठान् धीधनमुनि वणिजः सिद्धिद्वीपं नयन, धीवराणां महार्घ्यम् एकादश्यादिपर्वेन्दुमणि सन्न्यायम्भव अतिदिशन् नित्यं प्रवृत्तः स सिद्धान्ताब्धिप्रवाहः नः स्वप्रतीरे निवासं प्रवितरतु ।
"
9
सिद्धान्तेति - ' यः ' निनोक्तस्वरूपी सिद्धान्ताब्धिप्रवाहः । 'कुमतजनपदान्' कुत्सितं मतं समयः आशयो वा येषां तानेव जनपदान् देशान् । "जनपदः स्यात् पुनर्जन - देशयोः" इत्यनेकार्थः ( ४१४१ ) | 'प्लावयन् ' निमज्जयन् जलमयीकुर्वन् वा । 'सत्यपात्रप्रतिष्ठान् सत्यं सद्भथो हितं " तस्मैहिते " ( सि. ७|१|३५ ) इति यः यथार्थम्, तत्पात्रं आधेयग्राहके प्रतितिष्ठन्तीति " स्था पा स्ना" (सि. ५।१।१४२) कः, एतादृशान् । 'धीधनमुनिवणिजः' धीः बुद्धिः सैव धनं द्रव्यं वित्तं वा येषां " धनं वित्ते गोधने च स्याद्" इत्यनेकार्थः (२।२६५) ते मुनयः साधवः एव वणिजो व्यापारिणस्तान् । " वाणिजो वणिक क्रयविक्रयिकः पण्याजीवा
