Nayamrutam

SR No.: 002246
Original Sutra Author: N/A
Author: Vairagyarativijay
Publisher: Bherulalji Kanaiyalalji Kothari Religious Trust
Publication Year: 2002
Total Pages: 164
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 11 MB

Page 140

सर्वेषां ज्ञान-दर्शन-सुख-वीर्य-स्पर्श-रस-गन्ध-वर्णं, गतिहेतुत्वं, स्थितिहेतुत्वं, अवगाहनहेतुत्वं, वर्तनाहेतुत्वं, चेतनत्वं, अचेतनत्वं, मूर्तत्वं, अमूर्तत्वं द्रव्याणां षोडशविशेषगुणा । प्रत्येकं जीव-पुद्गलयोः षड् इतरेषां प्रत्येकं त्रयो गुणाः । अन्तस्थाश्चत्वारो गुणाः । स्वाजात्यपेक्षया सामान्यगुणाः । विजातीयापेक्षया विशेषगुणाः । ।। इति गुणाधिकारः ।। ___ गुणविकाराः पर्यायाः । ते द्वेधा-स्वभाव-विभावपर्यायभेदात् । अगुरुलघु पर्यायाः स्वभावपर्यायाः । ते द्वादशधा षड्वृद्धि-हानि-रूपाः । अनन्तभागवृद्धिः, असङ्ख्यातभागवृद्धिः, सङ्ख्यातभागवृद्धिः, सङ्ख्यातगुणवृद्धिः, असङ्ख्यातगुणवृद्धिः । अनन्तगुणवृद्धिः । इति षड्वृद्धिः । तथा-अनन्त भागहानिः, असङ्ख्यातभागहानिः, सङ्ख्यातभागहानिः, सङ्ख्यातगुणहानिः, असङ्ख्यातगुणहानिः; अनन्तगुणहानिः ।। इति षड्वृद्धिहानिगुणनिरूपणम् ।। . विभावपर्यायाश्चतुर्विधाः नरनारकादिपर्यायाः । अथवा चतुरशीतिलक्षाश्च विभावद्रव्य-व्यञ्जनपर्यायाः । नरनारकादिजीवा विभावगुणव्यञ्जानपर्यायाः । मत्यादयः स्वभावद्रव्यव्यञ्जन-पर्यायाः । चरमशरीरात् किञ्चिन्यूनाः सिद्धपर्यायाः स्वभावगुणव्यञ्जनपर्यायाः अनन्तचतुष्टयस्वरूपाः जीवस्य । पुद्गलस्य तु द्वयणुकादयो विभावद्रव्य-व्यञ्जनपर्यायाः । रस-रसान्तरगन्धगन्धान्तरादिविभावगुणव्यञ्जनपर्यायाः । वर्ण-गन्धरसैकैकाविरुध्दस्पर्शद्वयं स्वभावगुणव्यञ्जनपर्यायाः ।
अनादिनिधने द्रव्ये स्वपर्यायाः प्रतिक्षणम् । . . उन्मजन्ति निमजन्ति जलकल्लोलवज्जले ।। एवं पर्यायाधिकारः ।। ..... गुणपर्यायवद् द्रव्यम् । स्वभावाः कथ्यन्ते । अस्तिस्वभावः, नास्तिस्वभावः, नित्यस्वभावः, अनित्यस्वभावः, एकस्वभावः, अनेकस्वभावः, भेदस्वभावः, अभेदस्वभावः, भव्यस्वभावः, अभव्यस्वभावः, परमस्वभावः । ।। इति द्रव्याणामेकादश सामान्यस्वभावाः ।।
चेतनस्वभावः, अचेतनस्वभावः, मूर्तस्वभावः, अमूर्तस्वभावः, एकप्रदेशस्वभावः, अनेकप्रदेशस्वभावः, विभावस्वभावः, शुद्धस्वभावः, अशुद्धस्वभावः, उपचरितस्वभावः । एते द्रव्याणां दश विशेषस्वभावाः । .
-
(नयामृतम्
""LASTARTSTATom
काजजजज्कटकटकज्ज्व
र