Siddh Hemchandra Vyakaranam Part 01

SR No.: 002227
Original Sutra Author: N/A
Author: Darshanratnavijay, Vimalratnavijay
Publisher: Jain Shravika Sangh
Total Pages: 576
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 9 MB

Page 81

ओव्रश्चौत् छेदने 'सस्य शषौ ।१।३।६१। वृक्षं वृश्चति 'मन्वन्क्वनिप्० ॥५॥१॥ १४७। ग्रहवश्च०।४।१।८४। इति वृत् । वक्षवश्चमाचष्टे इति वाक्ये णिज्बहल नाम्नः० ॥३॥१॥४२॥ इति णिच्, व्यन्यस्वरादेः ।७।४।४३॥ अनेनान्त्यस्वरमादौ कृत्वा सर्वव्यञ्जनलोप: तत: वृक्षव् इति रूपम् । अव्ययमाचष्टे इति वाक्ये "णिज्बल ३१४१४२। इति णिच् 'ज्यन्त्यस्वरादे:'।७।४।४३। इत्यन्त्यस्वरादिलोय: अव्ययतीति 'क्विप'।५।१११४८। णिलोपे अव्यय इति शब्दः । न च वक्षव करोतीत्यत्र पदान्तत्वं नास्ति णिलोपस्य 'स्वरस्य' ।७।४।११० इति स्थानि'वत्त्वादिति वाच्यं 'न सन्धि० ७।४।१५१॥ इति निषेधः । वृक्षवृश्चमाचष्टे इत्यत्र क्विप् प्रत्ययो न कार्यः परन्तु विच, कथं ? विवपि तु 'अनुनासिके च्छवः शूट' ।४।१।१०८। इत्यूट स्यात् । ननु अव्ययमाचष्टे इत्यव्यय इत्यत्र, 'य्वो: प्वयव्यञ्जने०।४।४।१०८। सूत्रेण यस्य लोपः प्राप्नोतीति चेत सत्यं 'क्वौ ।४।४।११८। इति पथक्सूत्रकरणेन ज्ञापितात 'क्विपि व्यञ्जनकार्यमनित्यमिति न्यायात यकारलोपो न मवति । विवि मये तु 'स्वरस्थ०1४1 ११०। इति स्थानिवत्त्वादेवाप्राप्ते: क्विपि तु 'न सन्धि १७:४।१११॥ इति सूत्रे 'क्वि' इत्यनेन स्थानिवत्त्वनिषेधः ॥२३॥
स्वरे वा।१।३।२४।.. अवर्णभोभगोअघोभ्यः परयोः पदान्तस्थयोर्वययोः स्वरे परे लुग्वा स्यात्, स चासन्धिः पट इह, पटविह। वृक्षा इह वृक्षाविह । त आहुः, तयाहुः । तस्मा इदम्, तस्मायिदम् । भो अत्र, भोयत्र । भगो अत्र, भगोयत्र । अघो अत्र, अघोयत्र ॥२४॥ ....... ....पशब्दो निपूणार्थकः, पटू आमन्त्र्यसिः।"हस्वस्य गुण: ।१४१४१॥ 'ओदौतोऽवाव्' ।१।२।२४। इति पटव । वृक्षा इह 'ओदौतोऽवात् ।१।२।२४। इति आह:-'ब्रक व्यक्तायां वाचि' वतमानान्ति 'ब्र ग: पञ्चानां पञ्चाहश्च' १४।२।११८॥ सूत्र शान्तिस्थाने उस् । ब्रूगः स्थाने आहः । ते. आहुः ‘एदैतोयाय ।१।२।२३। तस्मै इदम्, भोस् अत्र इत्यादी अत्रः ‘सो रुः । ।१।७२। 'होय:' ।१३।२६। इति स्वरे वा' १३१२४। इति यलोपः । पश्चादसन्धिः । त, आहु इत्यत्र 'असिद्धं बहिरङ्गमन्तरङ्ग । इति न्यायात् यस्यासिद्धस्यात् 'अतः स्यादौ ।१।४।१। सूत्राद् दीर्घो न भवति ।।२४।। ...