________________
(१९१)
चज कगम् ।२।११८६॥ धुटि प्रत्यये पदान्ते च चजोः कगो स्याताम् । वक्ता । वाक् । त्यता। अर्धभाक् ॥८६॥
__ 'प्रागिनात्' ।२।१।४८। स्त्य दिविभक्तिः' ।१।१।१९। इति सूत्र निदिष्टकत्वगत्वरूपज्ञापकात् 'धुट पदान्ते' इत्यस्य चजाभ्यां कगाभ्यां प्रत्येकमभिसम्बन्ध द्यथासङ्खयाभावः । वचननिर्देशस्य तुल्यत्वात् चजय': क्गाभ्यां सह यथासङ्घय ग्न्वयः ननूभयविधानेन किमन्यतर विधानेनापीष्ट सिद्धरिति चेत्सत्यं केवलगविधाने पक्वादयः केवलकविधाने लग्नादयः न सिध्येयुरित्युभयविधानम् । अर्द्ध भजतीति भजो विण्' ।५।१।१४६॥ इति विण । कथ तच्चति.? उच्यते दस्य 'धुटस्तृतीयः' ।।१७ । इति तृत यत्वे पश्चाद् 'तवर्गस्य० ॥३॥६०। इति जत्वे पश्चात् 'अघषे प्रथमो० ॥१॥३॥५०॥ इति चत्वे दकारस्य परे कार्ये कर्तव्येऽसत्त्वात्तत्स्थाननिष्पन्नयो: चजयोग्प्यमत्त्वात् कत्वगत्वयोरभाव इति अच्च हल च अज्झलावित्यत्र सज्ञाशब्दत्वान्न भवति ॥८६॥
यजसृजमृजराजधाजभ्रस्जवश्वपरिवाजः शः षः ।२।१२८७ यजादीनां धातूनां चजोः शस्य च धुटि प्रत्यये पदान्ते च षः स्यात् । यष्टा । देवेट् । स्रष्टा । तीर्थसृट् । मार्टा । कंसपरिमृट् । राष्टिः । सम्राट् । म्राष्टिः । विभ्राट् । भ्रष्टा । धानाभूट । व्रष्टा । मूलवृट । परिवाट । लेष्टा । प्रष्टा । शब्दप्राट । यजाविसाहचर्याच्छोपि धातोरेव स्यात् । इह मा भूत् । निजभ्याम्। चज इत्येव । वृक्षवृश्चमाचष्टे वृक्ष ।८७। .
देवेडिति - यजी देवपूजा • सङ गति-करण - दानेषु । देवान्यजयते इति क्विपि 'यजादिवचे: किति' ।४।१७९। इति वृच्च । सृजत् विसर्ग
