________________
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા.
[ પ્રસ્તાવ ૧
નાગદત્ત— તો ચાલ, આપણે સūવડે રમીએ, હું તારા સૌંને રમાડું અને તું મારા સૌંને રમાડ.'
૨૨૪
દેવે એ વાત કબૂલ કરી, પ્રથમ પોતે નાગદત્તના સર્પો સાથે રમવા માંડ્યું, નાગદત્તના સર્પોએ એને ડંખ મારવાના ઘણા પ્રયત કર્યાં, પણ એની તેના ઉપર જરા પણ અસર ન થઇ. એણે નાગદત્તના સર્પો ખાધા તોપણ તેના ઉપર અસર ન થઇ. નાગદત્તે આ સર્વ હકીકત જોઇ અને કોંઇક અસૂયાપૂર્વક તેના ઉપર ગુસ્સે થયો.
નાગદત્ત— હવે લાવ તારા સર્પો. હું તેની સાથે રમીશ.'
દેવ— અરે ભાઇ ! જ્વા દે, તું મારા સૌં સાથે રમી શકીશ નહિ. એ સૌં બહુ આકરા છે. જો તું એનું ભક્ષણ કરીશ તો તુરતજ મરણ
પામીશ.’
નાગઢત્તે આ વાત કબૂલ ન કરી, તે તો દેવસર્પીની મશ્કરી કરવા લાગ્યો અને અત્યંત આગ્રહપૂર્વક સર્પોને પોતાને સોંપવાનું કહેવા લાગ્યો. દેવતાએ અત્યંત આગ્રહ જોઇને એક મોટા મંડળની રચના આળેખી, એ મંડળની ચારે દિશાએ કરડીઆઓને સ્થાપી દીધા. પછી નાગદત્તના આખા પરિવારને સગાં સ્નેહીઓને એકઠાં કરીને તેમની સમક્ષ સર્વ સાંભળે તેમ કહેવા માંડ્યુંઃ—
જુઓ! આ નાગદત્ત મારા સર્પો સાથે ક્રીડા કરવાની ઇચ્છા કરે છે, મારા સૌ મહાભયંકર છે, માટે જો ક્રીડા કરતાં નાગદત્તનું મારા સર્પો ભક્ષણ કરી જાય, મારા સૌં જો એને ખાઈ જાય તો તમારે એ આખતમાં મારો વાંક ન કાઢવો. મારા ચારે દિશાએ સ્થાપન કરેલા સર્પોનો વિગતવાર હેવાલ તમે સાંભળો એટલે તમારા લક્ષ્યમાં પણ મારી સૂચનાઓ રહેઃ—
tr
“આ મહાનાગ છે, તેની આંખો તરૂણ સૂર્ય જેવી લાલ છે, એની જીભ વિજળીના ચમકારા જેવી ચંચળ છે, મહાભયંકર ઝેરથી ભરેલી એની દાઢો છે અને એનો માસ ઉલ્કાપાતના ભયંકર અગ્નિ જેવો છે. જે પ્રાણીને એ સર્પ હંસે છે તે કાર્ય કે અકાર્યને જાણતો નથી, આ કરડીઆમાં હાથ નાખે ત્યાં પ્રાણી મરણ પામે છે તો હે ભાઈ! તું આવા મહાનાગને કેવી રીતે ગ્રહણ કરીશ? ( આ પ્રથમ ક્રોધ સર્પ છે, મનુષ્ય ઉપર તેની યોજના કરી લેવી–જેમ કે ક્રોધ કરનારની આંખો તરૂણૢ સૂર્ય જેવી પ્રચંડ થાય છે વિગેરે ).
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
